پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مهمترين مباحث علوم قرآني و تفسير، امكان و نحوه فهم و تفسير قرآن كريم است كه علي رغم اهميت انكارناپذير آن، متاسفانه چندان به آن پرداخته نشده است. پژوهش حاضر، درباره مسأله «فهم پذيري و مباني فهم قرآن كريم از ديدگاه مفسران فريقين» گفتگو مي كند چرا كه قرآن كتابي الهي است كه حجيت و صحت گفتار آن مورد اتفاق تمامي مسلمانان در سراسر جهان است اما اين مقبوليت نتوانسته مانع برداشتهاي غلط و انحرافي از آن شود تا جايي كه در قرن حاضر نيز، افرادي گمراه با تمسك به برداشتهاي ناصواب خود از آيات قرآن، فرقه هايي تشكيل داده و دست به تكفير و قتل عام مسلمانان مي زنند. راهكار ممانعت از پيدايش مجدد چنين فرقه هايي و حذف فرق انحرافي گذشته، بررسي نحوه برداشت صحيح از قرآن به عنوان كلام خداست تا با استمداد از يك روش علمي يا ساختاري مدون گامي كوچكي در پيشگيري از تفرق برداريم. اين نگاشته كه با روش توصيفي تحليلي و با استفاده از منابع اسنادي و كتابخانه اي صورت گرفته، در حد وسع خود در اين راه قدم برمي دارد كه ابتدا اقسام ديدگاهها در فهم قرآن و نحوه برداشت آنها از قرآن را بررسي نموده و در ادامه ديدگاه مفسران فريقين را، با تاكيد بر دو مفسر برجسته شيعي (علامه محمدحسين طباطبايي و جوادي آملي) و دو مفسر گرانقدر اهل سنت (آلوسي و وهبه زحيلي)، دربارة فهم قرآن و مباني فهم آن در اين مسير مشخص نمايد. براساس نتايج حاصل از اين پزوهش، فرآيند فهم قرآن بر مبناهاي ذيل استوار است: امكان فهم مداليل ظاهري و باطني، بهره گيري از قواعدي همچون جامعيت، سياق، سبب نزول، محكم و متشابه، تدبر، تحدي، هدايتگري قرآن و ... ضروري است. همچنان كه اثبات فهم پذيري قرآن با استناد به منابع فهم آن: روايات، عقل و شهود قابل اثبات است و ادبيات عرب از لوازم درك صحيح كلام خداست. پر واضح است كه در صورت ارايه روشي كاربردي و صحيح در جهت برداشت معارف از قرآن، معياري به دست خواهد آمد كه برداشتهاي نادرست در مقايسه با آن مردود و از گمراهي ها و ايجاد تفرقه به واسطه برداشتهاي نادرست از قرآن ممانعت به عمل مي آيد.