پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: زهد را بي‌رغبتي به چيزي و بسنده كردن به مقدار كم آن دانسته‌اند،همچنين مي‌توان گفت: زهد نسبت به چيزي عبارت است از: عدم تمايل و گرايش قلبي نسبت به آن. كلمه زهد، فقط يك‌بار در قرآن كريم آمده است:و كأنوا فيه من الزاهدين، در اين آيه معناي لغوي زهد اراده شده است ولي آيات متعددي نيز بر زهد به معناي اصطلاحي آن دلالت دارند. بارزترين آيه‌اي كه به اين معنا اشاره دارد، آيه ۲۳ سوره مباركه حديد است كه چنين مفهومي را مي‌رساند: در فلسفه آفرينش هدف اين بوده كه شما دل‌بسته و اسير زرق‌وبرق اين جهان نباشيد.البته اين بدان معني نيست كه انسان به مواهب الهي در اين جهان پشت پا بزند و يا از آن‌ها بهره نگيرد، مهم اين است كه اسير آن نگردد و آن را هدف و بهره اصلي خود نشمرد. و چه تعبير جالبي دارد امير المومنين علي (عليه‌السلام) درباره همين آيه مي‌فرمايند: « تمام زهد در ميان دو جمله از قرآن است، اين براي آن است كه به خاطر آنچه ازدست‌داده‌ايد غمگين نشويد و به آنچه خدا به شما داده دل‌بسته و مغرور نباشيد. بنابراين هركس برگذشته تأسف نخورد و به آنچه در دست دارد، دل‌بسته نباشد، زهد را از هر دو طرف در اختيار گرفته ».به مرور زمان برداشت هاي متعددي از زهد به وجود آمد كه برخي از برداشت هاي منفي؛ ضربه هاي مهلكي به فرد وجامعه وارد كرد . اين پژوهش به روش توصيفي از نوع كتابخانه‌اي درصدد آگاهي و پاسخ به اين سؤال است كه آسيب‌هاي برداشت از زهد با تكيه‌بر دو تفسير كشف‌الاسرار و مخزن العرفان چيست؟ براي پاسخ به اين سؤال لازم بود به مفهوم شناسي، برداشت‌هاي متعدد از زهد، انحرافات از آسيب‌هاي برداشت پرداخته شود تا به راه‌كارهاي رفع از اين آسيب‌ها دست‌يابيم، نتيجه پژوهش بيانگر آن است كه: مي‌توان برداشت‌ها را در دودسته‌ي كلي زهد مثبت (زهد حقيقي) و زهد منفي (رهبانيت) تقسيم كرد كه زهد حقيقي مورد تأييد آيات و روايات است و آنچه آسيب‌هايي در پي دارد همان رهبانيت است؛ انحرافات اخلاقي و اقتصادي و اجتماعي آن موردبررسي قرار گرفت تا براي رفع آسيب‌ها به راه‌كارهاي فردي و اجتماعي پرداخته شود. كليد واژگان: آسيب‌ها، برداشت‌ها، زهد، زهد مثبت، زهد منفي