پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

بازاريابي شبكه اي روش نويني در توزيع كالاست كه ادعا مي شود متفاوت از شركت هاي هرمي بوده و توسعه آن در كل به نفع اقتصاد است. در بازاريابي شبكه اي، هر بازارياب از دو روش فروش مستقيم (خرده فروشي) و جذب بازارياب به كسب درآمد مي پردازد. در خرده فروشي، بازارياب، كالا را با تخفيف از شركت خريده و بدون تخفيف به مشتري مي فروشد و مبلغ تخفيف، درآمد وي خواهد بود. در روش دوم با جذب بازارياب هاي جديد و فروش محصول توسط آنها و زير مجموعه آنها درصدي از قيمت محصول فروخته شده (پورسانت) را دريافت مي كند. نتيجه تحليل فقهي كه به روش تحليلي توصيفي انجام شده، نشان مي دهد، خرده فروشي و درآمد ناشي از آن منطبق بر بيع الخيار بوده و صحيح و حلال است. در روش دوم نيز اگر پورسانت دريافتي از مجموعه سطوح در مقابل عمل معرفي بازارياب هاي سطح اول باشد، صحيح و حلال است؛ اما اين روش توزيع كالا به لحاظ كاركرد اقتصادي با ابهام مواجه است. در اين طرح، بيشترين سود نصيب شركت مي شود و با اشباع بازار جمع زيادي از بازارياب ها با تلاش خود به نتيجه مطلوب نمي رسند. شركت هاي توليدي بدون آنكه كيفيت كالا را بالا ببرند يا قيمت را كاهش دهند، با وعده كسب درآمد بالا در بازارياب ها، ايجاد انگيزه كرده و سهم خود از بازار افزايش مي دهند.