پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

آيه تجارت:« يا ايها الذين آمنوا لاتاكلوا اموالكم بينكم بالباطل، الّا ان تكون تجارة عن تراض منكم و لاتقتلوا انفسكم انّ اللّه كان بكم رحيماً» (نساء/٢٩) تشكيل شده ازچندكلمه وچندحرف كه هركدام بايدبه صورت كامل موردبررسي قرارگيردتابتوان احكام الهي راصحيح استنباط كرد.كه درنتيجه همين بررسي ها قاعده فقهي بسيارمهم وكاربردي اكل بالباطل به دست مي آيد .به همين دليل كلمات وحروفي چون أكل ،اموال،باء دربالباطل،باطل ،إلا،تجارت و عن تراض لازم است بررسي شود .اكل به معناي خوردن است ازآنجا كه خوردن هيچ خصوصيتي نداردوبا،بدان جهت كه مهم ترين نيازانسان است،دراينجابه عنوان كنايه اي ازمطلق تصرف وتملك به كاررفته است. به هرچيزي كه داراي منفعت حلال باشدوارزش مبادله راداشته باشدمال اطلاق مي شودومعامله آن صحيح است.درمعناي حرف«باء»اختلاف نظروجودداردكه عده اي آن رابه معناي سببيت وعده اي مقابله مي دانند.اماغالبا معناي سببيت رابرگزيده اندوثمره فقهي آن هم درايجادتملك است اگربه معناي سببيت باشدتملك ايجادنمي شودوحرام هم مي باشد واژه باطل به معناي نابودي وناپايداري است.باطل داراي دوقسم است.باطل شرعي كه عبارت است چيزي كه ازناحيه شرع بربطلان آن تصريح شده باشد.مانند:قمار،غصب و...وديگري باطل عرفي است كه عبارت است ازچيزي كه درتشخيص وفهم عرف،باطل محسوب مي شود.باطل درآيه شريفه هردوقسم رادربرگرفته واختصاص به باطل شرعي ندارد.و نكته ديگري كه بدست آمد اين بود كه مكان وزمان در باطل نقش دارند