پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده قرآن كريم كتاب هدايت انسان به سوي سعادت و كمال است. تفاسير متعددي براي قرآن نگاشته شده است كه يكي از اين تفاسير، مخزن العرفان بانو امين است كه همانند تفاسير ديگر است با اين تفاوت كه جنبه ادبي و اجتماعي و تربيتي هم مدّ نظر دارد. بانو امين در تفسير خود علاوه بر مباني عامي كه همه مفسران آن را انتخاب نمودهاند (مانند وحياني بودن آن، معجزه بودن آن و ...) مباني خاصي هم در نگارش مخزن العرفان در نظر گرفته است همانند بهرهگيري از عقل و اجتهاد، استفاده از روايات و منقولات و ... . يكي از شناختهاي لازم براي رسيدن به سعادتي كه قرآن در نظر دارد، شناخت باري تعالي و نامها و اوصاف اوست، خداوند خود در ابتدا به انسان آموخت اين اسماء الهي را. خداوند داراي صفات ذاتيه و فعليه ميباشد كه هر كدام تعريف مختص خود را دارد. صفاتي همچون حي، علم و قدرت و ... ذاتي او هستند و صفات ربوبيت، خالقيت، رازقيت و ... فعليه او هستند. با بيان تعريف و تبيين آيات مربوط به هر كدام ميتوان خدا را خوب شناخت. با مطالعه صفات به اين نحو، انسان با تأمل در صفات نفس خود مانند علم، قدرت، حيات و ... ميتواند اين صفات را به نحو اعلي و اشرف در خداوند ببيند و عينيت صفات ذاتيه را با ذات الهي قبول كند. و مطالعه صفات فعليه، اين است كه از راه توجه به اقسام افعال الهي، انواع عوالم و مراتب افعال الهي و ... به شناخت افعال خداوند برسيم. براي مثال رازقيت كه يك صفت فعلي او است و با بنده در ارتباط است، اين نگراني را از انسان برميدارد كه خداوند روزي دهنده است و بنده در روزي رساني بيارتباط است. و يا صفت علم خداوند كه از جمله صفات ذاتيه است، خداوند علم دارد به تمام موجودات و هيچ چيز از شمول و احاطه علم او خارج نيست و خداوند به ذات خود و هر آنچه در خارج از ذاتش است علم دارد. در اين پژوهش از روش عقلي و نقلي استفاده شده است.