پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در شناخت مسائل اصلي و اعتقادي شيعه، نقش متكلمان اسلامي، بسيار مورد اهميت قرار دارد؛ با شناخت انديشه اين متكلمان مي¬توان فهميد كه در تاريخ تشيع، چگونه از مسائل اساسي كه در شناخت انسان از آغاز تا انجام وجود دارد، استفاده، تبيين و در برابر شبهات پاسداري شده است؛ آقا جمال خوانساري، از متكلمان برجسته شيعه در دوره پادشاهي صفويان، در اوج بروز اخباري گيري و نصگرايان، در ابتدا با بيان شاخت خداوند با استفاده از ادله عقلي به تبيين شناخت خداي تعالي پرداخته و اوصاف علم و قدرت او را با روش عقلي اثبات نموده و باقي اوصاف همگي به اين دو صفت اصلي بازميگردند و درواقع در تمامي مسائل اعتقادي جايي كه نيازي به استفاده كلي از عقل و استدلالات آن نيست و نقل كفايت مي¬كند، با همان ادله نقلي به تبيين مي¬شود پرداخت؛ همچنان كه پس از شناخت نبي با استدلال عقلي، مي¬توان تمامي مسائل اعتقادي را به واسطه حجيت قول و فعل نبي، حجت دانست و پس از نبي نيز تا زماني كه امام؛ حتي امام غايب كه با وجود علم موهوبي خداوند و عصمتي كه خدا براي مقام امامت قرار داده و خود به علم خود او را انتخاب و جانشين نبي قرار داد؛ نه به انتخاب مردمي كه مصلحت امور خود را نمي¬دانند، مي¬توان تمام مسائل انسان را حجت دانست؛ و از همين رو جهان ديگري نيز، پس از مرگ ثابت مي¬گردد، كه رابطه مستقيم با دنيا دارد؛ زيرا هر آنچه كه انسان با اختيار خود، در سرنوشتش رقم زند؛ اگر چه خداي تعالي با علم به مصلحت و حكمت از ان با خبر است؛ اما نتيجه تمام اين انتخاب¬ها را در عالمي غير از اين دنيا خواهد ديد و تا زماني كه عفو يا بازخواست نرسيده است؛ ارواح و نفوس مجرد انساني در گرو سنگيني اعمال فرستاده خود هستند؛ و البته براي گنهكاران كه طلب آمرزش دارند؛ خداوند باب شفاعت را نهاده تا بتوانند با واسطه قراردادن انسان¬هاي صالح، خداوند از كرده ايشان درگذرد و در نهايت به زندگي ابدي، سرشار از خوشي برسند.