پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

خطاي ادراكي يكي از مباحث مهم و اساسي معرفتشناسي است كه از جهت عوامل و چگونگي وقوع، تنوع دارد. شناخت دقيق اين عوامل و زمينه ها، شرط پيشگيري و رفع خطا است. از آنجايي كه علامه طباطبايي در تبيين علل پيدايش و راهحل خطا، به شناسايي و تحليل چيستيِ كاركردِ ابزارهاي ادراكي و مواجهه آنها با واقعيات پرداخته است در تحقيق حاضر به روش توصيفي تحليلي، علل هستيشناختي و انسانشناختي خطا از ديدگاه ايشان مورد بررسي قرار گرفته شد. در اين تحقيق به بيان مطالبي اعم از كليات و مفاهيم پرداخته مي شود. در مقولة مفاهيم مسئله صدق و خطا مورد بررسي قرار گرفت. اين مسائل از نظريات مختلف مورد تحقيق قرار گرفته است. در اين تحقيق از ديدگاه نظريه مطابقت مورد ارزيابي واقع شده است كه بر اساس اين نظريه، قضيهاي صادق است كه مطابق با واقع باشد و قضيهاي كاذب است كه با واقع مطابقت نداشته باشد. مهمترين نتايج به دست آمده از اين تحقيق اين است كه ناشناخته ماندن بسياري از امور عالم هستي به دليل گستردگي و پيچيدگي آن و از طرف ديگر نحوه وجود خلقت انسان، قوا و ابزار ادراكي او از جمله علل هستيشناختي بوده، ميتواند زمينهساز بروز خطاي در ادراك انسان شود. از سويي ديگر عدم استفاده صحيح از ابزارهاي ادراكي و معلومات در استدلال و همچنين خارج شدن قواي غضبيه و شهويه از حالت تعادل كه موجب بروز اوصاف و اعمال رذيله در انسان شده و مانع تحصيل معرفت صحيح و لغزش در تفكر مي شود، از علل انسانشناختي خطاي در ادراك است. با شناسايي عوامل هستيشناختي و انسانشناختي كه معرفت را تحت تأثير خود قرار داده و گاهي در جهت انحراف آن عمل ميكند را ميتوان با راههايي از جمله سير آفاقي و انفسي، استفاده از اصول منطقي و كسب تقوا تصحيح كرده و به معرفت حقيقي رسيد. همچنين لازم به ذكر است كه به نظر ميآيد علامه طباطبايي در بحث علل خطا در ادراك بيشتر به علل انسان شناختي در مقايسه با علل هستيشناختي توجه داشته و به آن پرداخته است