پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: پژوهش و بررسي انديشههاي اخلاقي انديشمندان اسلامي يكي از كارهاي مهم و اساسي در ساماندهي نظام اخلاق اسلامي ميباشد. انديشمندان و علماء اخلاق در هر عصري نقش مهمي در شكل گيري نظام اخلاق اسلامي داشتهاند. فيض كاشاني يكي از انديشمندان، محدثان، فقيهان، مفسران نام آور شيعه در قرن يازدهم هجري بود كه از جميع علوم عصر خويش بهره كافي داشت. از آثار مهم اخلاقي ايشان كه ميتواند در شكل گيري نظام اخلاق اسلامي نقش داشته باشد ميتوان به كتاب الحقائق في محاسن الاخلاق و المحجة البيضاء ايشان كه در واقع به تهذيب و تصحيح احياء العلوم غزالي پرداخته است ميباشد انديشههاي اخلاقي فيض بيشتر در اين دو كتاب منعكس شده است. مكتب اخلاقي فيض عمدتا متاثر از نظريه غزالي و احياءالعلوم است؛ با اين حال برخي از اصول فكري و اعتقادي فيض كه در رأس آنها تشيع است باعث شده كه وي در برخي از روش و نيز مفاهيم اخلاقي با وي موافق نباشد. ويژگي علمي بارزي كه فيض دارد و مخصوصاً در سال هاي آخر عمرشان، بيشتر ظهور پيدا كرد، اين است كه ايشان در اكثر انديشهها و مطالب علمي خود در زمينهها و گرايشهاي متفاوت به آيات قرآن و روايات ائمۀ معصومين (عليهمالسلام) استناد ميكردند. فيض بر پايهي مكتب اهل بيت در حوزهي اخلاق و تربيت، نظريه پردازي كرده است. وي در تبيين انديشۀ اخلاقي خويش، به رويكرد فيلسوفانه خشك و رويكرد عارفانه محض روي نياورده است؛ بلكه رويۀ نقلي و حديثي دارد. هرچند در مواردي از تبيين فلسفي و عرفاني نيز بهره برده است. در اين پاياننامه، انديشۀ اخلاقي فيض كاشاني بررسي ميشود.