پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نوشتار حاضر با عنوان، بررسي مفهوم و حقيقت بطن از منظر علامه طباطبايي و فخر رازي با هدف بررسي مفهوم بطن، گستره ي آن و ادله حجّيت آن به شيوه ي توصيفي تحليلي نگاشته شده است. بحث «باطن قرآن» به عنوان يكي از مباحث علوم قرآني، از اهميّت زيادي برخوردار است و نقش زير بنايي را در بهره‌گيري از معارف قرآن‌كريم ايفا مي‌كند. اگر زير بنا از استحكام لازم برخوردار نباشد، تمام مباحث رو بنايي از قبيل «تفسير»، «استخراج» و «استنباط احكام»، آموزهاي قرآني، برنامه‌هاي تربيتي و هدايتي و بسياري ديگر از مسائل مرتبط با كلام وحي متزلزل خواهد بود. ديدگاه هاي متفاوتي در رابطه با حقيقت بطن بيان شده است. به طور كلي مي توان گفت: بطن قرآن؛ همان معناي پنهاني است كه به معارف ارزشمند و علوم غيبي قرآن نظر دارد و حقايق پنهاني در پس ظاهر آيات را بيان مي كند. بسياري از دانشمندان و مفسران شيعه و سني قائل به وجود بطن براي قرآن هستند. علامه طباطبايي از بزرگ ترين مفسرين شيعه قائل به وجود بطن براي آيات قرآن است و بطن را آن معنايى مي داند كه در زير پوشش معناى ظاهرى نهان است، حال چه اين كه يك معنا باشد، و يا معانى بسيار باشد، چه اين كه با معناى ظاهرى نزديك باشد، و چه اين كه دور باشد، و بين آن ظاهر و اين معناى دور معانى ديگرى واسطه باشد. ايشان با ادلّه عقلي و نقلي گفتار خويش را اثبات مي كند. فخر رازي آيات قرآن را داراي معاني غير از آن چه در ظاهر است، مي داند و آن را تأويل آيات مي نامد. بطن قران با توجه به دلايل عقلي و نقلي حجيت دارد.