پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

احكام اسلام هر چند ثابت هستند و در طول زمان تغيير نمي‌يابند؛ ولي با دگرگوني موضوعات، احكام آن‌ها نيز تغيير مي‌كند. استحاله يكي از اسباب تبدل موضوع مي‌باشد كه در كتب فقهي به عنوان يكي از مطهرات نام برده شده است. استحاله به معناي تبدل صورت نوعيه‌ي عرفيه مي‌باشد كه با عوض شدن موضوع، ادله‌ي نجاست ديگر شامل آن نمي‌شود. هر چند برخي اطلاق عنوان مطهر بر استحاله را نوعي مسامحه دانسته‌اند؛ زيرا حقيقت تطهير پاك كردن چيز نجس با حفظ ماهيت آن است در حالي كه در اثر استحاله، ماهيت عين نجس يا متنجس از نظر عرفي دگرگون گشته و با تبديل موضوع، حكم نيز عوض مي‌شود. لذا با عدم بقاي عنوان سابق نمي‌شود به قاعده استصحاب تمسك كرد، زيرا بقاي موضوع از اركان استصحاب است كه در اين جا موضوع سابق از بين رفته و موضوع جديد به وجود آمده است. بنابراين در اين جا يا به دليل خاص يا به اطلاق دليل «كل شيء طاهر...» براي عنوان جديد تمسك مي‌كنيم. اصل استحاله طبق نظر همه‌ي مذاهب مورد اتفاق است و اختلاف در تحقق و مصاديق آن مي‌باشد؛ لذا بسيار اتفاق مي‌افتد موضوعي كه داراي حكم نجاست است به سبب استحاله و عوض شدن موضوع تبديل به شيئي پاك مي‌گردد. به همين جهت است كه ملاك مطهريت استحاله (تبديل موضوع) مي‌تواند پاسخگوي بسياري از مسائل مستحدثه در ابواب فقه باشد.