پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اين نوشتار با موضوع «معرفت و واژگان مرتبط در قرآن» با هدف شناخت «معناي معرفت و واژگان مرتبط با آن در قرآن و شرايط كسب معرفت» گردآوري شده است. معرفت از مهم¬ترين موضوعاتى است كه قرآن كريم در آيات بسياري و به مناسبت¬هاى گوناگون بدان اشاره كرده است. خداي سبحان، در آيات متعددّى انسان را به تفكّر و انديشيدن و كسب دانش دعوت كرده و طالبان معرفت و آموزگاران دانش را مورد تشويق قرار داده و نيز مسائل گوناگون معرفت¬شناسى، همچون امكان، منابع و موانع شناخت را بيان كرده است. كلمه «معرفت» در لغت از ماده «ع رف» ساخته شده، با لغاتي چون عَرَف، يَعْرِف، عِرْفاناً، هم‌خانواده و مرادف كلماتي چون عِلْم، بَصَر، يَقِين، فِقْه، دِرَايَة، ثِقَافَة، خِبْرَة، إِدْرَاك است. در آيات قرآن معرفت در قالب الفاظي چون دانش، علم، بينش، حكمت و عرفان آمده است. اركان معرفت در سه محور معرفت به خدا، معرفت به خويشتن و معرفت به هستي معرفي شده است. هريك از اركان نامبرده آثاري را به دنبال دارد و معرفت به خويشتن و معرفت به هستي راه معرفت به پروردگار هستند. معرفت با اقسام عقلي، شهودي و نظري كه دارد با موانعي چون حسگرايي، تقليد، اعتماد به ظن، دنياگرايي افراطي و مادي، دشمني و انزجار نسبت به خدا، پيامبر و دين و توجه به لذت¬هاي زودگذر و آني رو به رو است. بنابراين شناخت بايد با شرايط خاص همراه باشد. اگر معرفت با تقواي الهي، توبه، اخلاص، زهد، عدم حب به دنيا، زدودن زنگار از دل و ... همراه باشد؛ به آن درجه واقعي خود نزديك شده و سبب رستگاري و هدايت انسان مي¬شود. بر اين اساس اين نوشتار با استفاده از منابع مكتوب به روش كتابخانه¬اي، به شيوه توصيفي ـ تحليلي و به صورت فيش¬برداري گردآوري شده است.