پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مباحث مهم در فقه اماميه و اهل سنت مسأله عدالت است كه در فروع دين و ابواب مختلف فقهي از عبادات گرفته تا معاملات و قضاء و حكومت حاكم اسلامي ، از دير باز مطرح بوده و هست . عدالت در فقه عبارت است از اينكه « شخص مرتكب گناهان كبيره نشده و اصرار به گناهان صغيره هم نداشته باشد» يا « ملكه اي است كه سبب مي شود انسان واجبات را انجام داده و محرمات را ترك نمايد» . اسلام براي مناصب مختلفي از جمله رأس حكومت اسلامي (ولي فقيه و رهبر)،مرجعيت ديني ، قضاوت ، شهادت ، امامت جمعه و جماعت و غيره عدالت را از شرايط اساسي دانسته است. هدف از طرح اين موضوع آن است كه معناي عدالت در مذهب اماميه و اهل سنت مورد بررسي و تفاوت تعاريف بيان و مراد از عدالت و آثار عدالت واقعي و ظاهري روشن و در نهايت موارد و موضوعات مختلفي كه عدالت در آنها مطرح شده احصا و اشتراط عدالت يا عدم آن از ديدگاه فريقين به روشن تطبيقي مورد تدقيق فقهي قرار گيرد. اين تحقيق با استفاده از منابع فقهي و به روش توصيفي _ تحليلي و شيوه گردآوري اطلاعات و داده ها به صورت كتابخانه اي و با هدف كاربردي صورت گرفته است. در اين نوشتار با بررسي ادله فقهي و بازخواني كلمات فقهاي فريقين اين نتايج به دست آمده است كه مفهوم عدالت از قبيل ملكه است و ارتكاب صغائر به عدالت لطمه اي نمي زند و مروت در عدالت شرط نيست و عدالت در قاضي ، ضامن اجراي صحيح احكام الهي است و اگر در حاكم اسلامي (ولي فقيه و رهبر) عدالت شرط نباشد حكومت اسلامي تبديل به حكومت استبدادي مطلقه مي شود.