پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

خمس از ضروريات دين است؛ كتاب، سنت و اجماع برآن دلالت دارد. حقي براي پيامبر (صلي الله عليه و آله) و ذريه اش، جهت تكريم آنها است. در فقه جايگاه ويژه¬اي دارد، و ميدان اختلاف ديدگاه¬هاي بسيار در بين اماميه و عامه است؛ در فقه شيعه متعلقات خمس هفت چيز است، اما اهل سنت اگرچه اصل وجوب خمس را با استناد به آيه شريفه قبول دارند، ولي در متعلقات خمس غير از غنائم جنگي را واجب نمي¬دانند و با شيعه اختلاف نظر دارند. براي وضوح اين اختلافات، بحث مورد بررسي دقيق با استدلالات محكم به روش توصيفي در سه بخش و يك خاتمه تنظيم گرديده است. در بخش اول مباحث مقدماتي در دو فصل كليات و مفاهيم با بررسي واژه هايي همچون: خمس، غنيمت، انفال، ... از منابع مربوطه مورد بررسي قرار گرفته شده، در بخش دوم ديدگاه شيعه و اهل تسنن در موارد تقسيم و مصارف خمس در دو فصل با ذكر نظريات و ادله وجوب آن¬ها مورد بررسي قرار گرفته شده؛ و در بخش سوم نيز ديدگاه شيعه و اهل تسنن در متعلقات خمس در دو فصل همراه با مستندات آنها تبيين گرديده است و در خاتمه به نتيجه گيري كلي از مباحث پرداخته شده است. يافته¬هاي تحقيق اينكه طبق آيه اغتنام وجوب خمس بر غنائم جنگي و اينكه خمس حق مسلّم اهل بيت (عليه السلام) است هيچ گونه اختلافي وجود ندارد. اما اماميه با تمسك به ظاهر آيه كه بر مطلق غنائم دلالت دارد و ديگر دلائل نقلي ... قائل است كه غير از غنائم جنگي بر همه منافع مالي خمس واجب است ولي اهل سنت با استدلال به آيه، خمس را فقط بر غنائم جنگي واجب مي دانند. و فلسفه اختصاص خمس به خاندان پيامبر (صلي الله عليه و آله) اين است كه از زحمات آن خاندان تقدير شود و از نظر اقتصادي به مردم نياز نداشته باشند و از همه مهم تر در اداره نظام جامعه كمكي به اين خاندان باشد. كليد واژه: خمس، غنيمت، ربح، كنز، ذوي القربي، انفال