پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

براي تحقق هرجرم مراحل مختلفي وجود دارد كه مجرم براي رسيدن به مقصود خود (نتيجه مجرمانه) بايد اين مراحل را طي كند، بخشي از مسير مجرمانه ظهور فيزيكي خارجي ندارد و فقط در قلمرو فكر است. اين مرحله مقدم بر هرگونه ظهور رفتار مرتكب است، در واقع پايه و اساس مراحل بعدي است. اگر قصد و نيت با ارتكاب مقدمات جرم همراه شود و نتيجه مورد نظرمجرمانه به دست آيد، جرم تام صورت گرفته و مجرم مستحق مجازات مي گردد. مقدمات جرم، همان عمليات مقدماتي يا وسايل و ابزارها و واسطه هاي رسيدن به جرم مي باشند. مقدمات، يا واجب هستند يا حرام. اگر فرد مقدمات واجب را كه بايد تحصيل مي شدند تا واجب محقق گردد، ترك كند، يا مقدمات عمل حرام را مرتكب شود، در صورتي كه بايد ترك مي شدند يا به عبارتي انجام نمي شدند، تا عمل حرام محقق گردد، مرتكب جرم شده و مستحق مجازات مي شود يعني مجرم محسوب مي گردد، زيرا با ترك مقدمات واجب، عمل واجب هم ترك شده، پس گناه كرده و مستحق محازات است. از طرفي با ارتكاب مقدمات حرام، عمل حرام هم انجام شده، بنابراين گناه گرده است و مستحق مجازات مي شود، به شرطي كه آن مقدمات سبب وقوع عمل حرام يا سبب ترك واجب شوند. اگر مجرم با قصد و نيت مجرمانه، اعمالي را كه طبق آيات و روايات به عنوان واجب تعيين شده اند ترك كند يا اعمالي كه به عنوان حرام تعيين شده اند، مرتكب شود، مباني و اساس جرم در حق او به وجود آمده ، كه عبارتند از: عنصر قانوني، عنصر مادي، عنصر معنوي(رواني)، اين عناصر در فقه با اين عناوين ياد نشده اند. گناه يا جرمي كه مرتكب مي شود يا جنبه حق اللهي دارد، يا مشترك بين حق الله و حق الناس است يا جنيه حق الناسي دارد. در اين تحقيق به مباني و عناصر تشكيل دهنده جرم، مقدمات جرم و اقسام جرم ها (غير از حق الناس ها) پرداخته شده است.