پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: امر به معروف و نهي از منكر از مهم ترين واجبات موكد اسلام است، كه در ورطه فراموشي سپرده شده، در حاليكه آيات و روايات متعددي، يكي از عوامل قطعي هلاكت و نابودي جوامع را در طول تاريخ ترك اين سنت الهي بيان نموده است. بر اين اساس پژوهش حاضر با هدف بررسي مباني فقهي امر به معروف و نهي از منكر با استفاده از منابع اصلي اسلام، و با بيان نظرات و ادله فقهاء اماميه، سعي در تبيين جايگاه اين فريضه الهي در فقه اسلامي دارد.و در پاسخ به اين سئوال كه امر به معروف و نهي از منكر از ديدگاه فقهاء اماميه چيست؟ بيان مي كند كه فقهاء، با استناد به ادله چهارگانه آن را واجب، و در رديف ضروريات دين مبين اسلام ياد كرده، و منكر آن را در صورت آگاهي از لوازم انكار كافر شناخته اند. و با بحث پيرامون اين موضوع كه آيا اين فريضه واجب عيني است يا كفائي؟ بيان مي كند، اقوي اين است كه وجوب امر به معروف و نهي از منكر «كفايي» است. همچنين فقهاء براي اجراي صحيح اين فريضه، شرايطي را بيان كرده اند، كه از سه ركن: 1- آمر و ناهي؛ 2- مامور و منهي؛ 3- فرآيند(عمل) تشكيل مي شود، كه البته توافق كلي ميان فقهاء درباره همه مصاديق آن وجود ندارد، اما در نهايت همگي بر اين مطلب اذعان دارند كه در صورت عدم توجه به اين شرايط، چه بسا ممكن است، آمر يا ناهي در امر به معروف و نهي از منكر دچار خطاء و اشتباه شود. همچنين فقهاء با استناد به بعضي از روايات براي اين فريضه مراتب ثلاثه قائل اند، كه در صورت وجود مرتبه پايين تر نوبت به مرتبه بالاتر نمي رسد. ضمنا، با توجه به اينكه معروف و منكر در عصر كنوني مصداق هاي جديدي به خود گرفته، پس بايد با راهكاري روانشناسانه و بر اساس تكنيك هاي ارتباطي و ارتباطات انساني و با اتخاذ شيوه ها نوين و با به كاري گيري ابزارهاي جديد در فضاي حقيقي و مجازي امر به معروف و نهي از منكر كرد، و در صورت انجام صحيح اين فريضه الهي است كه جامعه اسلامي، مدال بهترين امت را دريافت و به فلاح و رستگاري خواهد رسيد. كليد واژه ها: امر، نهي، معروف، منكر، فقه، اماميه، شيوه.