پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

معاونت پژوهش ام الاثمه برای طلابی که قصد نوشتن پایان نامه دارند فیلم آموزش با استاد بزرگوار دهقان به ایشان ارائه میدهد که به شرح زیر است:

آماده کردن طرح تحقیقاتی یا پیشنهاد تحقیق (Research proposal) اولین قدم در انجام یک پژوهش علمی است. پیش از آن که فرایند پژوهش شروع شود، محقق باید طرح پیشنهادی خود را به موسسه ی مورد نظر و یا اگر دانشجو است به آموزش دانشگاه ارائه دهد و در صورتی که طرح پیشنهادی وی مورد تائید قرار گرفت می تواند پژوهش خود را شروع نماید. یک طرح تحقیقی تنها در صورتی با ارزش است که طرح پیشنهادی اولیه ی آن به خوبی و با دقت و به گونه ای نظام دار طرح ریزی شده باشد. عدم رعایت اصول علمی و معیارهای معمول در تهیه و تدوین طرح پیشنهادی ممکن است منجر به رد طرح شده و عملا زمینه برای شروع فرایند پژوهش فراهم نگردد، لذا آشنایی با چهارچوب طرح پیشنهادی و ساختار و ارکان آن و همچنین چگونگی آماده نمودن آن، یکی از اولین ضرورت های ورود به عرصه ی پژوهش برای پژوهشگران و به خصوص دانشجویان دوره های کارشناسی ارشد و دکتری است.

با توجه به اهمیت تدوین طرح پژوهش و نیاز دانشجویان و محققان به تمرین عملی نگارش و ارائه یک طرح پیشنهادی تحقیق و اهمیت نوشتن طرح تحقیق در انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری در این نوشتار بر آن شدیم تا الگوی مناسب در این زمینه را در اختیار پژوهشگران قرار دهیم. این بخش به محققین، به ویژه دانشجویان کمک می کند تا با کیفیت بهتری در تدوین طرح های پژوهشی خود عمل نمایند.

تعریف طرح تحقیق:

زمانی که سازمان یا موسسه ای قصد دارد پژوهشی در حوزه وظایف خود انجام دهد و از محققی میخواهد تا آن را بر عهده بگیرد یا دانشجویی قصد دارد پایان نامه تحصیلی خود را انجام دهد، ابتدا باید طرحی تهیه شود و در شورای پژوهشی سازمان مربوطه یا گروه آموزشی دانشگاه تصویب و سپس مراحل بعدی پژوهش آغاز گردد.

طرح تحقیق نوعی راهنما برای پژوهشگر است. به عبارت دیگر طرح و نقشه ی اولیه ای که محقق قبل از شروع مراحل اجرای پژوهش تهیه می نماید و خود را ملزم به تبعیت از آن می نماید و کلیه اجزاء، ویژگی ها، اقدامات و فعالیت هایی که در فرایند یک تحقیق علمی طی می شود، در آن به خوبی مشخص و تعریف شده است.

در تعاریف دیگری از طرح تحقیق می توان گفت:

    «طرح تحقیق سندی است که مشخصات تحقیق، برنامه اجرایی و جزئیات فعالیت ها و امور مربوط به موضوع تحقیق را در بردارد. به عبارت ساده تر طرح تحقیق نقشه ی چگونگی انجام دادن تحقیق علمی است.» ( حافظ نیا،۲۸۳،۱۳۸۲)

    « طرح تحقیق مانند نقشه ی اولیه ای است که مهندسان پیش از آغاز به کار ساختمان، تهیه می کتتد و در طرح تحقیق، محقق تصویری کلی از انچه را که دنبال می کند نشان می دهد.» ( خاکی، ۱۳۸۲،نه)

اهمیت و ضرورت تهیه طرح تحقیق:

در دانشگاه ها، دانشجویان دوره های کارشناسی ارشد و دکتری در شروع کار تحقیقاتی خود باید یک طرح پیشنهادی منسجم ارائه دهند. علاوه بر این اغلب موسسات که به منظور پیشبرد اهداف خود مجبور به انجام پژوهش هستند، پس از تعیین اولویت ها و ضرورت های پژوهشی، از محققان علاقمند به اجرای پژوهش درخواست ارائه طرح پیشنهادی جهت اجرای پژوهش می نمایند.

مهمترین ویژگی و خاصیت طرح پژوهشی ویژگی پیش بینی کنندگی آن است. در طرح تحقیق، کلیه فعالیت ها و اموری که از ابتدای شروع یک پژوهش علمی تا آخرین مرحله آن یعنی ارائه گزارش نهایی باید انجام شود، تعیین می شود. همچنین ترتیب زمانی اجرای هر فعالیت نیز مشخص می گردد. این مهم باعث می شود تا هیچ امری در طول فرآیند تحقیق مورد غفلت واقع نگردد. علاوه بر این دقت و تامل کافی در تهیه طرح پژوهشی از سردرگمی و بلاتکلیفی محقق در طول انجام پژوهش جلوگیری می کند.