تمکین خاص که به معنای اطاعت زن از شوهر در موضوع مقاربت جنسی است، یکی از احکام اولیّه است که در آثار متعددی از علما و پژوهشگران فقه و حقوق پیرامون آن سخن گفتهشده است. قاعده لا حرج یکی از احکام ثانویهای است که همانند تمکین خاص در آثار متعددی پیرامون آن بحث و تحقیق صورت گرفته است؛ امّا نسبت به رابطۀ آن دو و همینطور تبیین قلمرو تمکین خاص در پرتو قاعده لا حرج که موضوع این پژوهش است، تاکنون اثر خاصی به رشتۀ تحریر درنیامده است؛ در حالی که بررسی محققانۀ این موضوع میتواند زنان و شوهرانشان را با احکام و وظایفشان در خصوص موضوع تمکین خاص آشنا سازد و برای حلّ معضلات مردان و همسرانی که در خصوص مسئلۀ مقاربت جنسی با عسر و حرج مواجه شدهاند، راهحلهای مناسب شرعی و قانونی ارائه بنماید. لذا این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و نرمافزاری، در پی بررسی این موضوع برآمده و به این نتیجه رسیده که اگر یکی از زوجین یا هر دو، به دلیل بیماری، انحراف جنسی، امراض مقاربتی و ... در خصوص موضوع مقاربت جنسی دچار عسر و حرج شوند، بر اساس حاکمیت ادلۀ قاعدهی لا حرج بر ادلۀ احکام اولیه، همانند وجوب تمکین خاص بر همسر، لزوم مقاربت شوهر با همسر در طول چهار ماه و ممنوع بودن شوهر از ازدواج مجدد در صورت عدم بهرهمندی از شرایط تعدد ازواج، این احکام بهطور مستقیم یا از طریق نفی موضوع مرتفع و منتفی خواهد بود؛ امّا دیگر احکام و حقوق زوجیت از قبیل حق مهر، حق عطوفت، حق نفقه، لزوم تمکین عام و ... تا ما دامی که زندگی مشترک در بین زوجین پابرجاست، بر قوت خود باقی خواهند ماند.
