استاد صاحب نظر، سرکار خانم ضیائی بحث را اینگونه آغاز کرد: جمعیت از مؤلفه‌های اصلی توسعه و پیشرفت است چرا که باید همه سیاست‌ها راهبردها و برنامه‌ریزیی‌ها یه یک حکومت بر اساس این توسعه و پیشرفت صورت بگیرد.
تا قبل از سال ۱۹۶۰جوامع غربی دارای نرخ باروری چهار فرزند بودند که به دلیل انقلاب صنعتی و مسائل فمنیستی این نرخ باروری کاهش پیدا کرد. لذا برای پیشگیری از کاهش جمعیت دو راهکار پیشنهاد دادند:۱.تشویق جامعه خود به فرزندآوری و2. ترغیب جوامع شرقی به سمت شعار فرزند کمتر زندگی بهتر. از طرفی ایران در سال ۱۳۶۵دچار انفجار جمعیت شده بود و قصد داشت جمعیت را کنترل کند. لذا در سال ۱۳۶۸سیاست کنترل جمعیت را آغاز کرد. قرار بود طی ۲۲سال به نرخ باروری کمتر از چهار فرزند برسیم اما در طی ۳سال به نرخ باروری یک فرزند رسیدیم. یکی از شبهاتی که در این بین مطرح بود این بود که اگر تعداد فرزند کمتر باشد رفاه خانواده بیشتر است. اما در مقابل اسلام به موضوع توصیه به ازدواج و فرزندآوری پرداخته است . حتی ملاک‌های انتخاب همسر را ناظر به فرزندآوری ابلاغ کرده است. زیرا زندگی مجردی در کاهش نسل تاثیر دارد. از جمله این ملاک‌ها ملاک عقیم نبودن زنان است. توصیه به ازدواج نکردن با زنان سالخورده، زنان بسیار کم سن و سال و زنان یائسه حتی اگر این زنان از زیبایی و خوش اخلاقی و دینداری برخوردار باشند باز هم ازدواج با آنان او توصیه نمی‌شده است.
اسلام رزق و روزی افراد را تضمین نموده و فرزند کشی را توبیخ کرده است.خداوند در آیه شریفه می‌فرماید: «ولا تقتلو اولادکم من املاق نحن نرزقکم» فرزندانتان را به خاطر فقر و نداری نکشید؛ ما، شما و فرزندانتان را روزی می‌دهیم. همچنین در آیه شریفه ۳۱سوره اسرا فرمودند: «ولا تقتلو اولادکم خشیة املاق و ایاکم ...» در هر دو آیه خطاب به خانواده‌های ثروتمند و کم بضاعت هر دو فرموده رزق و روزی شما و فرزندانتان به عهده ماست. روایات در تضمین روزی فرزند توسط خداوند تاکید کرده اند.
روزی شخصی نزد امام صادق علیه السلام آمد و درباره فرزندآوری مشورت گرفت به امام گفت: «5سال است که همسرم از فرزندآوری امتناع می‌کند و می‌گوید که می‌ترسم با بچه‌دار شدن با مشکل مواجه شویم.» امام صادق علیه السلام فرمودند: «از خداوند طلب فرزند کن؛ چرا که قطعاً خداوند روزی آنها را می‌رساند.» خداوند از مسلمانان خواسته است که زیاد شوند. در سخنی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «تناکحوا تناسلوا تکثرو.» مقام معظم رهبری مدظله العالی در توصیه به فرزندآوری، فواید فرزندآوری را این گونه بیان کردند: 1.وقتی افراد یک جامعه مسلمان زیاد شوند تعداد افراد صالح نیز زیاد می‌شود ۲. دستیابی به امکانات به خاطر وجود نیروی کار جوان و کافی زیاد می‌شود. 3.وقتی جمعیت زیاد باشد امکانات بیشتر می‌شود در نتیجه جامعه در سطح جهانی ارزش سیاسی پیدا می‌کند و ارزش اجتماعی و اقتدار زیاد پیدا می‌کند.
عدم وجود مدیریت اقتصادی در حکومت‌ها باعث می‌شود ناترازی‌های اقتصادی در خانواده‌ها به وجود آید لذا خوب است که راهکارهایی برای بالا بردن سطح رفاه اجتماع پیشنهاد دهیم: ۱.حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان در تامین هزینه‌های زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد.۲.اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران به ویژه در دوران بارداری و شیردهی. 3.توجه به حفظ و جذب جمعیت‌های روستایی و ارائه خدمات لازم برای رفاه اجتماعی روستاییان و جلوگیری از مهاجرت بیهوده آنان.۴.توجه به عمران و آبادانی و ایجاد فضاهای نشاط و سرگرمی برای خانواده‌های با جمعیت زیاد ۵ .نظارت لازم جهت لازم الاجرا شدن موارد مذکور.
استادصاحب نظر مخالف خانم سیلانی بحث را اینگونه به چالش کشیدند. روایاتی داریم که افزایش جمعیت را مساوی با فقر دانسته‌اند از جمله: این روایت که فرمود: «ثلاث من اعظم البلا کثره العائله و غلبه الدین و دوام المرض» در روایت فرمودند سه چیز از بزرگترین بلاهاست 1. زیادی نانخورها ۲قرض انبوه ۳بیماری طولانی. هر سه مورد به فقر منجر می‌شوند پس افزایش جمعیت مساوی با افزایش روزی نیست. استاد در پاسخ فرمود: «اولاً به لحاظ سندی این روایت ضعیف است ثانیا به لحاظ محتوایی برداشت ارائه شده از روایت، صحیح نیست زیرا منظور از عائله و نانخوار فقط فرزندان نیستند بلکه خدم و حشم مهمانان و افرادی که نگهداری آنها به دلایلی به گردن این خانواده افتاده است نیز می‌باشد.»
استاد مخالف دوباره روایتی دیگر برای به چالش کشیدن بحث استفاده کرد: امام صادق علیه السلام از قول پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمایند: «قله العیال احدالیسارین» یکی از دوراحتی که در دنیا وجود دارد این است که انسان دارای ثروت و فرزندان زیاد باشد. راحتی دیگر این است که اگر ثروت ندارد لااقل تعداد فرزندانش کمتر باشد.
استاد ضیایی در پاسخ به این شبهه فرمود: سند روایت موثق است اما این گونه روایات ناظر به کنترل جمعیت است آن هم جمعیت‌هایی که در آن زمان خانواده‌ها داشتند. هر مرد 4 زن و هر زن حداقل ۱۰فرزند بنابراین یک خانواده جمعیت ۴۰نفره داشت البته باز هم می‌گوییم هرچه تعداد زیادتر باشد انجام کارها آسان تر و سریع تر می‌شود و آبادانی بیشتر می‌گردد اما اگر قرار باشد فقط پدر خانواده به تنهایی کار کند و بقیه خانواده فقط مصرف کننده باشند و هیچ کدام کمک مالی به پدر خانواده نکنند این باعث فقر خانواده می‌شود. از طرفی در دنیای کنونی چشم و هم چشمی و زیاده خواهی و عدم توجه به واقعیات نیز باعث فقر شده است. وگر نه این چند روایت، توان مقابله با دسته های قوی از روایات را ندارد.
