پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نشست پژوهشی با عنوان: «تحلیل گزارش‌های ابن ابی‌الحدید پیرامون غدیر» توسط مدرسه فاطمیه کرمان، برگزار شد.

در این نشست که از طریق فضای مجازی و توسط سرکار خانم اکبری، برگزار شد، ایشان غدیر را یکی از مهم‌ترین و مسلم‌ترین حوادث تاریخ اسلام معرفی کرده و بیان داشت: غدیر یک رخداد تاریخی صرف نیست؛ بلکه یک سرفصل اعتقادی است. می‌توان گفت رسالت همه پیامبران در غدیر مفهوم پیدا کرد. ایشان اذعان داشت: بزرگان شیعه به قطعیت وقوع غدیر و دلالت آن را بر امامت بلافصل علی ^{علیه السلام}قبول دارند، ولی نویسندگان اهل سنت مواضع مختلفی در این زمینه دارند که یکی از این نویسندگان، ابن ابی الحدید است.

سپس ایشان به معرفی اجمالی از شخصیت، مذهب و اساتید ابن ابی‌الحدید پرداخت و بعد از توضیح مختصری در مورد شرح نهج البلاغه ابن ابی‌الحدید، به ذکر گزارش‌های او پیرامون غدیر پرداخت.

استاد بیان داشت: این گزارش‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:دسته اول، گزارش‌هایی که در خصوص حاضران در غدیر می‌باشند.ابن ابی‌الحدید «زیدبن ارقم، انس بن مالک، معاویه و ابوهریره» جزء حاضران در غدیر شمرده‌است. استاد، هر کدام از این گزارش‌ها را بیان کرد و توضیحاتی را ارائه داد.  

در ادامه؛ خانم اکبری به دسته دوم گزارش‌ها که مربوط به احتجاج‌گران به غدیر بودند اشاره کرد و افزود: در گزارش‌های ابن ابی‌الحدید، 6 نفر جزء احتجاج‌گران به غدیر بیان شدند؛ اولین احتجاج‌گر به غدیر، امام علی ^{علیه السلام}هستند که حضرت در جلسه شوری، رحبه و جمل مناشداتی داشتند و افرادی را سوگند دادند و فرمودند: آیا در غدیر حضور نداشتید و «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» را از زبان حضرت رسول ^{صلی الله علیه  و آله}نشنیده‌اید؟.

ایشان حضرت زهرا ^{سلام الله علیها}را دومین احتجاج‌گر به غدیر معرفی کرد و بیان داشت: والا مقام‌ترین پشتیبان ولایت، حضرت زهرای مرضیه ^{سلام الله علیها}بودند. کتب تاریخی چند مورد از احتجاجات ایشان را ذکر می‌کنند ولی ابن ابی‌الحدید تنها به ذکر یکی از احتجاجات (لحظه عیادت زنان مدینه از حضرت) پرداخته است .

احتجاج عمار یاسر نزد عمر، ابن عباس نزد خوارج ، شاعر امامیه در شعر فضایل علی ^{علیه السلام}و احتجاج ابو نوح حمیری از دیگر مواردی بود که ابن ابی‌الحدید به آن‌ها اشاره داشته است.

خانم اکبری در انتهای جلسه بیان داشت: ابن ابی‌الحدید همه این گزارش‌ها را در شرح نهج البلاغه آورده است ولی وقتی می‌خواهد دیدگاه خود را در رابطه غدیر بیان کند، می‌نویسد: غدیر را نمی‌توانیم به عنوان نصی در مورد مساله خلافت و جانشینی حضرت رسول ^{صلی الله علیه و آله}دانست گرچه پیامبر بارها با گوشه و کنایه مسئله جانشینی علی ^{علیه السلام}را مطرح کرده است ولی این معرفی از طرف خدا نبوده است و حضرت رسول ^{صلی الله علیه و آله}به علت وجود مصلحت یا به امر خدا صراحتاً خلافت امام علی ^{علیه السلام}را مطرح نکرده است. گرچه ابن ابی‌‌الحدید تحت تربیت استاد علویش نقیب ابوجعفر قرار داشت و از وجود او بهره‌ها برد و در شرح نهج البلاغه از فضایل امیرالمومنان علیه السلام سخن ها گفته است؛ ولی تعصب نسبت به مذهبش همچنان در وجود او باقی است و این دیدگاه ابن ابی‌الحدید برخواسته از همین تعصب است.