پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده زبان، مهم‌ترين ابزار ارتباطي انسان‌ها براي بيان مفاهيم ذهني است و متكلم با بهره‌گيري از اسلوب‌هاي مختص به هر زبان (چون زبان قرآن)، بر روح و جان مخاطب خود اثر مي‌گذارد. اسلوب تأكيد يكي از پركاربردترين فنون زباني و بلاغي در قرآن كريم است كه هدف اساسي آن، قاطعيت بخشيدن به كلام و برطرف ساختن هرگونه شك و شبهه در اصول اعتقادي مخاطبان است. اين پژوهش با هدف تبيين نقش محوري تأكيد در انتقال معاني، به بررسي جايگاه و كاركرد آن در ساختار جمله قرآن مي‌پردازد. تحقيق حاضر به روش توصيفي-تحليلي، اسلوب تأكيد را در سه ركن ساختاري جمله شامل اسناد، مسند و مسنداليه در جزء 28 و29 قرآن موردمطالعه قرار داده است..نتايج نشان مي‌دهد كه در جزء ۲۸ (سوره‌هاي مدني) تأكيد غالب بر احكام فقهي، تنظيم روابط اجتماعي، مقابله با دشمنان و بيان جايگاه منافقان و يهوديان است. اين موارد با اسلوب‌هاي تأكيد همراه‌اند تا جامعه نوپاي اسلامي را در جهت ثبات سياسي و همبستگي اجتماعي تقويت نمايند. به‌ويژه در آياتي چون احكام ظهار، نحوه تقسيم غنائم جنگي و .....از سوي ديگر، در جزء ۲۹ (سوره‌هاي مكي به‌جز سوره انسان) تأكيد بيشتر معطوف به توحيد، معاد و تثبيت رسالت پيامبر است. در اين سوره‌ها از بيان‌هاي تأكيدي چون يادآوري قيامت، عذاب قطعي كافران، و.....بهره‌گرفته شده است. تكرار و شدت اين اسلوب‌ها بيانگر اهميت تقويت ايمان و پاسخ به شبهات و انكارهاي مشركان است. در جمع‌بندي، مي‌توان گفت كاركرد اسلوب تأكيد در هر دو جزء تابع فضاي نزول آيات است: در سوره‌هاي مكي بيشتر جنبه اعتقادي و اثباتي دارد و در سوره‌هاي مدني به كاركرد اجتماعي، سياسي و فقهي مي‌انجامد. بدين ترتيب، بررسي تطبيقي جزء ۲۸ و ۲۹ نشان مي‌دهد كه تأكيد قرآن نه‌تنها شيوه‌اي بلاغي است، بلكه ابزاري براي هدايت، تثبيت ايمان، انسجام اجتماعي و تحكيم شريعت در مراحل مختلف دعوت اسلامي به شمار مي‌رود.