پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

رابطه گناه با وقوع شر از جمله مسائل بسيار چالشي مبحث افعال الهي در علم كلام است كه به مبحث قضا و قدر، خالقيت، اراده و قدرت الهي، جبر و اختيار ارتباط دارد. گناه زماني رخ مي‌دهد كه انسان نتواند بر قوه وهم كه پاسخ دهنده به نداي شيطان است، غالب گردد و قوه واهمه را به تسخير عقلش درآورد. گناه همچون ظلمتي بر نفس عارض مي‌شود كه نه تنها انسان را از دستيابي به نور باطن و كمال انساني باز مي‌دارد؛ بلكه موجب ايجاد انواع شر در نظام احسن مي‌شود. لذا ما در اين تحقيق بر آنيم تا با رويكرد كلامي فلسفي به صورت توامان به تبيين رابطه گناه و شر با توجه به اصل عليت بپردازيم و در واقع از اين ديد نگاه شود كه هدف خداوند به عنوان مبدا رحمت رحماني از خلقت انسان، رسيدن به رحمت رحيميّه و تكريم مومن از راه اختيار است تا او با كار و تلاش صالحانه خود، نعمت رحماني را مورد بهره برداري قرار دهد و سعادت جاودانه‌ي خويش را رقم بزند، از سوي ديگر انسان با سوء استفاده از اين اختيار، علت و سبب مي‌شود تا نعمت‌ها در مسير درست مصرف نگردد و رحمت رحماني به غضب و عذاب تبديل شود. بدين ترتيب انسان علت ايجاد شر مي‌شود پس تبعات آن را هم بايد در دنيا و عقبي بپردازد لذا متكلمين و فلاسفه بر اساس قرآن كريم و روايات اهل بيت عليهم السلام بر تبيين رابطه عليت در بررسي رابطه گناه و شر به عنوان يك رابطه حقيقي صحّه مي‌گذارند؛ در واقع بيان مي‌دارند؛ گناه، علت تامه غير منحصره در حدوث شر است. اين پژوهش در پي آن است تا با بهره‌گيري از ابزارهاي عقل و وحي، به تبيين رابطه گناه و شر در جهان هستي پرداخته و به شناخت عميق‌تر از نظام احسن، در اين موضوع نائل آيد. به طور كلي مي‌خواهيم ارزيابي كنيم كه ماهيت گناه و شر چيست و چه انواعي دارند و اساسا بين گناه و شر چه رابطه‌اي برقرار است و اينكه تبيين‌هاي متكلمين و فلاسفه تا چه اندازه در پاسخ به شبهات مسئله گناه و شر در نظام احسن موفق است.