پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

جهاد دفاعي اصطلاحي فقهي و از فروعات دين اسلام است. جهاد دفاعي داراي اهميّت بسيار و از موضوعات فقهي بحث برانگيز است؛ خصوصاً مسائلي كه مربوط به جهاد دفاعي بانوان مي‌شود. تاكنون درباره ي حكم فقهي مصاديق جهاد دفاعي بانوان بررسي چنداني، صورت نگرفته است؛ امّا به رغم آنكه تهاجمات همه جانبه دشمن افزايش روز افزون داشته است، دامنه‌ي دفاع بسيار فراتر و گسترده‌تر از دفاع نظامي است و زنان نقش مؤثري دارند. اين پژوهش در پاسخ به اين سؤال اساسي است كه حكم فقهي جهاد دفاعي بانوان با توجّه به مصاديق آن و تحولات عصري، چيست؟ پژوهش حاضر در سه فصل به صورت بنيادي و كاربردي به روش توصيفي– تحليلي، مورد بررسي قرار گرفته و اطلاعات و داده‌هاي آن به شيوه‌ي كتابخانه‌اي و فيش‌برداري گردآوري شده است. براساس يافته‌هاي تحقيق، ماهيت جهاد دفاعي بر خلاف جهاد ابتدايي جنگ و مبارزه‌اي است كه در صورت تجاوز دشمن به حريم مسلمين واجب مي‌گردد و آيات متعدد قرآن به آن اشاره دارد. در اين نوع از جهاد، حتّي بچه‌ها و بانوان بايد در حد توان، در دفاع شركت كنند. جهاد دفاعي معمولاً به‌عنوان «واجب كفايي» شناخته مي‌شود و تنها شرط آن قدرت و توانايي فرد بر دفاع و مقاومت مي‌باشد و وجوب آن، برخلاف جهاد ابتدايي مشروط به حضور يا اجازه امام معصوم (عليه‌السلام) يا نايب ايشان نمي‌باشد. آن چه بر وجوب جهاد دفاعي دلالت مي‌كند، قرآن، سنت، اجماع و عقل مي‌باشد. به دليل خصوصيات فطري و ذاتي بانوان، جهاد نظامي بر آن‌ها واجب نمي-باشد؛ امّا براي جهاد دفاعي آنان در عرصه‌هاي غيرنظامي مصاديق زيادي در نظر گرفته مي‌شود كه واجب است زن مسلمان در جامعه حضور يابد و فعاليت داشته باشد؛ امّا حضوري توأم با وقار و متانت به طوري كه شرافت و منزلت انساني خود را حفظ نمايد.