پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از بحث‌هاي مهم و مطرح در مباحث فلسفه فقه، گستره قلمرو فقه است. هدف از اين مطالعه، بررسي رابطه يافته‌هاي روان‌شناسي با احكام فقهي است. در اين پژوهش، با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و اسناد موجود اين موضوع مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. همچنين كتب و مقالاتي كه در زمينه فقه و تاريخچه آن موجود بود مورد مطالعه قرار گرفتند. علاوه بر آن به منابع معتبر در حوزه روان‌شناسي نيز مراجعه شد. اين مطالعه در راستاي پاسخ به اين پرسش كه آيا يافته‌هاي علم روانشناختي در استنباط احكام فقهي موثر است؟ انجام گرفت. در اين تحقيق، فقه فردي و اجتماعي در پايه يافته‌هاي روان‌شناسي، به روز كردن احكام فقهي و استخراج احكام بديع و جديد مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه اگر فقها در بحث‌هاي موضوع‌شناسي بهتر و دقيق‌تر وارد شوند و موضوعات جديد را بشناسند، با دو تأخير (مواجهه با مسائل جديد و تاخير تحذيري) مواجه نشوند. از جمله علومي كه مي‌تواند در موضوع شناسي -بخصوص در حوزه‌ خانواده و رفتارها و كنش‌هاي افراد- كمك كند، روان‌شناسي است. همچنين در روش، فقه و روان‌شناسي با هم اختلاف دارند. در فقه، روش اجتهادي و مبتني بر منابع اصلي آن است؛ عمده كتاب و سنت است و عقل و اجماع هم نقش محدودي دارند؛ اما روش در روان‌شناسي، تجربي است كه با تحقيقات ميداني و مشاهدات بيروني ايجاد مي‌شود. بحثي در مورد برخي احكام وجود دارد كه بايد بدان توجه كرد.