پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده « هدايت و ضلالت»، از كليدي‌ترين مفاهيم قرآني هستند؛ به‌گونه‌اي كه اغلب مفاهيم اصلي قرآن به گونه اي در دو حوزه معناشناسي هدايت و ضلالت دسته‌بندي مي‌شوند. «هدايت» نقطۀ مقابل «ضلالت» و به معناي نشان دادن راهِ درستِ رسيدن به مقصد است. «ضلالت»‌نيز به معناي انحراف و فاصله گرفتن از راه صحيحِ رسيدن به مقصد است. پژوهش حاضر با روش توصيفي -تطبيقي به افتراقات آيات« هدايت عامه و خاصه الهي و اضلال الهي» از ديدگاه علامه طباطبايي و علامه جوادي آملي مي‌پردازد.تفسير الميزان و تسنيم باوجود مشتركات بسيار، افتراقاتي دارند كه در اين تحقيق در چهار محور مباني،مفردات،منابع و برداشت‌هاي تفسيري مورد بررسي قرار مي‌گيرند. در قسمت مفردات «معناي افرادي» بدون لحاظ قرائن است. و فقط معناي كلمه مورد نظر مي باشد.همچنين افتراقات مباني تفسيري «تسنيم» نسبت به «الميزان» عبارت است از «ارتباط آيات با روايات»، «مباحث فقهي»، « طرح مباحث علمي» و غيره كه راز آن را مي‌توان، در ارائه «تسنيم» در حضور فضلا و انديشمندان، جست‌وجو كرد. دو مفسر از كتب تفسيري، «شيعه» و «سني» بهره گرفته‌اند. اما مفسر تسنيم در هر زمينه، از كتب گوناگون و تعداد بيشتري از، «منابع تفسيري» استفاده كرده است. راز اين مطلب در پاسخگويي به مسائل جديد و نيازهاي جامعه نهفته است. در بخش «برداشت از آيات» نگارنده «تسنيم» دقيق‌تر عمل كرده است و راز آن را بايد در شرايط زماني نگارش تسنيم يعني زمان استقرار نظام اسلامي و به روز بودن و نيازسنج بودن «تسنيم» و دسترسي به منابع بيشتر ونرم افزارهاي علمي دانست. در اين دو تفسير افتراق وسيع به‌طوري‌كه تمايز كلي بين دو تفسير رخ‌داده باشد وجود ندارد بلكه تسنيم تكمله‌اي بر الميزان به شمار مي‌آيد.