پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده معنويت از جمله فضايل انساني است كه به زندگي انسان معنا و هدف غايي مي‌بخشد و موجب شيوه‌اي خاص از زندگي در دنيا و باعث پيوند ميان فرد با خود، ديگران و كل جهان هستي مي‌شود. در اين تحقيق با استفاده از روش توصيفي- تحليلي، معيارهاي كيفي سنجش معنويت بر اساس قرآن كريم و سنت مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. نتايج به دست آمده از تحقيق بيانگر آن است كه بين معنويت و دين رابطه تناتنگي وجود دارد. معنويت در غرب با وجود شرايط روزگار اوليه خود كه با مذهب ارتباط وثيق داشت، بعدها از دين انقطاع يافت. پيشرفت هاي مادي در غرب، آثار سودمندي در زمينه تأمين رفاه و آسايش ظاهري مردم ايجاد كرد، اما بي توجهي به معنويات موجب بروز بحران‌ها و در عرصه هاي مختلف زندگي انساني از جهت معرفتي، رواني و به ويژه اخلاقي در حوزه اجتماع و سياست شده است. گاهي عده اي در جهت انكار يا كمرنگ جلوه دادن معنويت حقيقي، تلاش كرده و اقسام غير حقيقي و كاذب معنويت را تبليغ مي‌كنند. براي سنجش معنويت بايد از معيارهاي خردورزي، ايمان، اخلاص، مهرورزي، حب الهي و اعتدال به كار برده شود، زيرا: «عقلاني بودن» از مهمترين معيارهاي تشخيص امور حقيقي از غير حقيقي است و چيزي كه مورد تأييد عقل سليم نباشد، امري باطل است، همچنين باتوجه به رابطه نزديكي كه معنويت با «ايمان» دارد نمي‌توان معنويتي جداي از ايمان در نظر گرفت، معيار ديگر سنجش معنويت، «اخلاص» است، زيرا اگر در كاري اخلاص وجود نداشته باشد، مخلوط به خواسته ها و اميال نفساني مي‌گردد. «مهرورزي» از معيارهاي مهم به شمار مي‌رود، زيرا اين معيار هم مورد توجه خداي متعال است و هم در رفتار و كردار همه پيامبران و اولياي الهي وجود دارد. از ديگر شاخصه‌هاي معنويت «حب الهي» است. اگر شخصي ادعاي معنويت داشت، بايد قلبش مملو از محبت الهي باشد و اگر محبت الهي در دلش باشد از دستورات الهي اطاعت مي‌كند و تكاليفش بندگي‌اش را به جا مي‌آورد. از برجسته‌ترين معيارهاي سنجش معنويت «اعتدال» است، با اعتدال پاسخ درست به خواسته‌هاي فطري و دروني انسان داده مي‌شود و نيز به شناخت خدا، خود، ديگران و هستي مي‌پردازد.