پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چکیده دیدگاه ارائه‌کننده
امروزه نمی توان نقش فضای مجازی را در زندگی روزمره نادیده گرفت؛ اینترنت راهی برای توسعه اندیشه های بشری است؛ به‌شرط آنکه درراه صحیح استفاده شود؛ زیرا افراد باید برای ورود به دنیای مجازی اطلاعات کافی داشته باشند؛ وگرنه دچار مشکلات مالی، اجتماعی و... می شوند؛ ازاین‌رو باید جوانان و خانواده ها را نسبت به تهدیدات فضای سایبری آگاه کرد؛ زیرا این فضا بسیار گسترده و وسیع است؛ مهم ترین ابعاد آن عبارتنداز: شبکه های خبری و اجتماعی مجازی، بازی های آنلاین، آموزشگاه های الکترونیک، اتاق های گفتگو و... با توجه به تأثیرات عمیق فضای مجازی در زندگی حقیقی، چاره ای جز پذیرش آن نیست؛ اما به‌منظور حفظ کانون خانواده، والدین باید تا حدودی به فناوری های روز دنیا مسلط باشند و بدانند که تغییر رفتار فرزندان به معنای تغییر در فکر آن هاست؛ بنابراین بهترین راه برای مواجه‌شدن با فضای مجازی، شناخت دقیق فرصت ها و تهدیدات آن است؛ این شناخت، به کسب مهارت یا همان سواد رسانه ای نیاز دارد؛ مسئولان نیز باید به جای رها کردن این محیط بسیار مهم در زندگی فردی و اجتماعی، آن را در مسیر مؤثر هدایت کنند و از آن فرصت سازی نمایند؛ زیرا این ابزارها غالباً برای اهداف انسانی ساخته می شوند؛ پس جلوگیری از توسعه این فضا غیرممکن و غیر عقلائی است؛ اما این سخن به معنای رهاسازی این فضا و تحمیل آن بر زندگی انسان ها نیست؛ بلکه بایستی همانند هر ابزار دیگر برای بهبود زندگی انسان ها در ابعاد مختلف استفاده شود؛ بنابراین باید با شناخت کافی از تهدیدها و آسیب های فضای مجازی از آن بهره ببریم. فضای مجازی چون سکه ای است که باید هر دوروی آن را دید؛ یکروی آن ناظر به فرصت ها و روی دیگر ناظر به تهدیدات است؛ گسترش جهان پیرامونی انسان ها، سرعت انتقال و دسترسی به اطلاعات، دانش های جذاب و متنوع، آزادی اطلاعات و ارتباطات، گسترش عدالت رسانه ای، دستیابی به آخرین اطلاعات، کاهش هزینه های اقتصادی، گسترش تعاملات و تبادل‌نظر و... جزء فرصت هاست؛ تضعیف فرهنگ ها، رواج سطحی‌نگری فکری، افسردگی و انزوا، انحرافات اخلاقی، به خطر افتادن حقوق مادی و معنوی افراد، تضعیف اعتقادات و گسترش شبهات فکری و... نیز جزء تهدیدات این فضا هستند.
چکیده دیدگاه منتقد
فضای مجازی همچون چاقویی است که هم جنبه مثبت دارد و هم منفی؛ همان گونه که ما به دلیل ضررهای فراوان چاقو را به دست کودکان نمی دهیم، مسئولان فرهنگی و مذهبی کشور نیز باید این فنّاوری را به دست عالمان این علم قرار دهند نه اینکه به‌راحتی در اختیار عموم قرار گیرد؛ زیرا همگان شیوه صحیح استفاده از آن را نمی دانند؛ مسئولان کشور نباید قبل از فرهنگ سازی نسبت به استفاده صحیح از یک کالا آن را در کشور ترویج دهند؛ و زمانی که می دانند دشمن از اطلاعات ما استفاده ابزاری می کند از این فنّاوری استفاده کنند؛ علاوه بر آن باید به تهدیدات فضای مجازی مانند ایجاد تغییر در حوزه فرهنگی و سبک زندگی توجه داشته باشند؛ فضای مجازی اگرچه انسان ها را به اجتماع مجازی بزرگ تری وارد می کند و ارتباطات آن ها را توسعه می دهد، اما در عمل و در زندگی واقعی آن ها را گرفتار یک نوع فردگرایی کرده و باعث می شود آن ها نسبت به مسئولیت های اجتماعی خود بی اعتنا باشند. از دیگر آسیب های فضای مجازی به خطر افتادن حریم خصوصی و حقوق افراد جامعه است و آبرو و حیثیت افراد به‌راحتی خدشه دار می شود؛ هم چنین آسیب های اجتماعی، ظهور جرائم رایانه ای کلاه‌برداری‌های کلان از طریق شبکه های مجازی، فروش مواد مخدر و... را در پی دارد؛ این نشان می دهد که در کنار فرصت های محیط مجازی، آسیب ها و جرائم مرتبط با آن نیز در حال رشد است؛ بنابراین تا زمانی که برای کنترل و هدایت فضای مجازی برنامه ریزی نشود، نمی توان از آن استفاده کرد.
نتایج دیدگاه موافق
1.    بر اساس فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی، علماء و بزرگان، این فنّاوری فرصت مناسبی را برای تبلیغ و تبیین دین مبین اسلام فراهم کرده است؛ ازاین‌رو استفاده از آن لازم است.
2.    استفاده از این فنّاوری برای پژوهش در علوم مختلف بسیار آسان و ارزان است.
3.    امکان ارتباط صوتی و تصویری و... را برای عموم ممکن ساخته است. بنابر آنچه گذشت می توان نتیجه گرفت که فضای مجازی فرصت ها و تهدیدات زیادی را به دنبال دارد؛ مثلاً در حوزه اشتغال از یک‌جهت مشاغل مختلفی را ایجاد کرده است و از سوی دیگر باعث ورشکستگی و تعطیلی شغل¬های سنتی زیادی شده است؛ پس اگر بتوانیم فضای مجازی را به‌خوبی کنترل و مدیریت کنیم فرصت های زیادی را برای ما به ارمغان خواهد آورد.
 
نتایج دیدگاه مخالف
عموم مردم شناخت و علم کافی را برای استفاده از فنّاوری جدید (فضای مجازی) ندارند؛ ازاین‌رو لازم نیست همگان از این فنّاوری استفاده کنند؛ هم-چنین ازآنجاکه فضای مجازی ساخته دست دشمن است و از آن استفاده اطلاعاتی می کند؛ لذا طلاب نباید سراغ آن بروند.
جمع‌بندی داور
مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) فرمودند:
من اگر امروز رهبر انقلاب نبودم قطعاً رئیس فضای مجازی می شدم؛ این فضا جدای از مضرات، فرصت خوبی برای تبلیغ و تبیین دین مبین اسلام است؛ البته باید علم استفاده صحیح از آن را آموخت و بعد به سراغش رفت؛ و ازآنجاکه رویکرد حوزه های علمیه سوق دادن طلاب به تبلیغ و مشارکت در این فضا است (هر طلبه یک وبلاگ) لازم است طلاب محترم با استعانت از خداوند متعال به تبلیغ دین مبین اسلام در این فضای جهانی بپردازند.
کلیدواژه ها: فضای مجازی، اطلاعات، فنّاوری