پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چکیده دیدگاه ارائه‌کننده

گرچه خداوند متعال به زندگی دنیایی انسان توجه کرده و وسایل رفاه و آسایش او را فراهم نموده است، اما مسلمانان را به نداشتن افراط‌وتفریط در این زمینه و داشتن یک زندگی بر مبنای قناعت دعوت می­کند؛ اسلام میل به پیشرفت را که در طبیعت انسان ریشه دارد با بهره­گیری از نعمت­های الهی معارض نمی­داند؛ اما وقتی مال دوستی به اوج برسد و به مال‌پرستی تبدیل گردد، عامل بسیاری از انحراف­ها شده و انسان را از راه کمال بازمی‌دارد. به­عنوان نمونه مخالفان انبیاء (علیهم‌السلام) به خاطر داشتن ثروت، خود و طرفدارانشان را برتر می­دانستند؛ غافل از این­که ملاک برتری در اسلام تقوا و ساده‌زیستی است که همان روش و منش پارسایان است.

پیامدهای تجمل­گرایی عبارتنداز:

1.     وابستگی اقتصادی و تباه ­شدن سرمایه­های مادی؛

2.     گسترش فحشا و کارهای منکر؛

3.     بی­توجهی به ارزش­ها و تبدیل ارزش به ضد ارزش؛

4.     ناتوانی در انجام‌وظیفه؛

5.     انحطاط اجتماعی و ایجاد زمینه برای ارتکاب گناه؛

6.     کاهش معنویت در جامعه.

عوامل تجمل‌گرایی عبارتنداز:

1.     فراموشی مرگ و قیامت؛

2.     تقلید و چشم‌وهم‌چشمی؛

3.     خودنمایی؛

4.     میل به تجمل در زنان.

بی­تردید این امور مبنای دینی ندارند؛ بنابراین اگر با نیت عمل استحبابی و کار منسوب به شرع انجام شوند، بدعت و ناروا می­باشند؛ سبک زندگی امروز نسبت به گذشته تفاوت­های اساسی پیداکرده و معنای ضروریات تغییر نموده است؛ بنابراین باید دانست که تأمین رفاه خانواده تا چه اندازه مربوط به رعایت شئون است؛ متأسفانه مسئله­ شئون بهانه­ای است که عده­ای به‌وسیله‌ی آن گرایش خود به زندگی مرفه و تجملات را توجیه می­کنند و توقع دارند که حتی موردایراد قرار نگیرند؛ ما یک شئون واقعی و یک شئون خیالی داریم؛ شئون واقعی این است که مسکن، لباس، غذا و رفت‌وآمدهایی در حد ضرورت و مناسب برای زندگی طلبگی داشته باشیم؛ اما اگر شئون را به داشتن زندگی اشرافی و نیمه اشرافی و کاملاً مرفّه تفسیر کنیم، کاملاً نا به‌جا و نادرست است.

چکیده دیدگاه منتقد

امروزه مصادیقی از تجمل­گرایی ازجمله در نحوه پوشش، مهمانی دادن­ها، تهیه امکانات زندگی و... در بین طلاب نیز هم دیده می­شود؛ یکی از راه­های دوری کردن از تجمل­گرایی، استفاده از کالاهای تولید داخل است؛ با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) بر اقتصاد مقاومتی، چه خوب است که هنگام تهیه­ لوازم زندگی از تولید داخلی استفاده کنیم تا هم کمکی به چرخه­ اقتصاد نماییم و هم از تجمل­گرایی دوری کرده باشیم؛ طلاب باید با ساده­زیستی الگوی دیگران باشند و در تهیه­ جهیزیه فقط به خرید وسایل ضروری زندگی اکتفا نمایند؛ گرچه سبک زندگی بسیاری از دین‌داران به همین شیوه است اما به دلیل کم بودن آمار آن­ها به چشم نمی‌آیند؛ بنابراین باید با دوری از تجمل­گرایی دیدگاه کسانی را که داشتن جهیزیه گران­قیمت و دارایی زیاد پدر را ملاک ازدواج با دختر می­دانند، تغییر دهیم.

نتایج دیدگاه موافق

این دیدگاه که ثروت و دارایی باعث بالا رفتن شأن و شخصیت می­شود صحیح نیست؛ چه‌بسا انسان تمام وسایل رفاهی را داشته باشد، اما در زندگی آرامش نداشته و مورداحترام نباشد؛ کسی که می­خواهد از امکانات رفاهی برخوردار باشد نباید خانواده­اش را در فشار اقتصادی قرار دهد؛ بلکه او خودش باید سختی­ها را تحمل کند؛ اگر شخصی می­خواهد لباس­هایی را با مدل­های متفاوت بپوشد؛ بهتر است خودش حرفه و هنری داشته باشد تا بتواند درازای هزینه­ای که به دست می­آورد، مرفه زندگی کند؛ بسیاری از تولیدات داخلی کیفیت مناسبی دارند؛ پس در انتخاب کالای موردنیاز بهتر است کالای باکیفیت ایرانی را به کالای خارجی ترجیح دهیم و به­گونه­ای رفتار کنیم که دیگران اخلاق ما را سرمایه زندگی ما بدانند نه جهیزیه و دارایی پدرمان را.

نتایج دیدگاه مخالف

گاهی تجمل­گرایی لازمه زندگی است؛ به­عنوان نمونه در بحث ازدواج معمولاً دختری که خانواده مرفه­ی داشته باشد و بتواند جهیزیه بسیار مجلل تهیه کند، خواستگاران بیش­تری دارد، زیرا جامعه امروز ما به مادیات بسیار اهمیت می­دهد و دارایی پدر دختر و جهیزیه کامل او را ملاک ازدواج می­داند نه متانت و وقار دختر را. ازآنجاکه برخی از کالاهای تولید داخل مرغوب نمی­باشند ما مجبور به استفاده از کالای خارجی هستیم؛ در مورداستفاده از لباس­های متنوع در مهمانی­ها هم باید گفت که شیوه عرف همین­گونه است و ما باید برای رهایی از تمسخر دیگران مطابق با نظر عرف عمل کنیم.

جمع­بندی داور

طلبه به دلیل منسوب بودن به دین و مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) باید مراقب عملکرد خود باشد؛ زیرا رفتار نادرست طلبه باعث بدبینی مردم نسبت به­دین و مکتب تشیع می­شود؛ و جایگاه دین مقدس اسلام را در جامعه تضعیف می­کند.

کلیدواژه­ها: طلبه، قناعت، تجمل، ساده­زیستی