پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

Anchor[1]

چکیده دیدگاه ارائه­ کننده

منظور از حوزه انقلابی یعنی حوزه‌ای که دارای روحیه انقلابی است؛ در فرهنگ علوم سیاسی اگر انقلاب به معنای اصلاحات باشد، مفهوم تحول است؛ درنتیجه حوزه انقلابی یعنی حوزه تحول‌گرا؛ مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) در سال‌های اخیر؛ موضوع تحول در حوزه و سپس بحث حوزه انقلابی را مطرح کردند؛ ویژگی­های حوزه­ی انقلابی عبارتنداز:

    ورود به مسائل سیاسی و پشتیبانی از نظام جمهوری اسلامی؛
    تبیین مفاهیم اسلامی و دفاع از دین اسلام؛
    پاسخ به شبهات و مبارزه با خرافات؛
    توجه به اخلاق و تهذیب نفس؛
    تقویت علمی و حضور در عرصه‏های فلسفی، فقهی و کلامی دنیا؛
    ایجاد تحول همه­جانبه در حوزه­ها؛
    تقویت اجتهاد در همه رشته­ها؛
    طرد افراطی­ها و تکفیری­ها از سوی علمای شیعه و سنی؛
    توجه به مقتضیات عصر حاضر؛

10.    مردمی بودن روحانیت؛

11.    حضور فعال و مؤثر در مساجد.

چکیده دیدگاه منتقد

در مورد حوزه­ انقلابی دو مسئله بسیار مهم باید در نظر گرفته شود:

1.     فراموشی: معمولاً رویکردهای نو پس از مطرح‌شدن در جامعه به­زودی به ­دست فراموشی سپرده می­شوند؛ خواسته­های امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در بسیاری از موارد به‌راحتی در جامعه فراموش‌شده‌اند؛ تاریخچه دیدگاه‌های مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) نشان ­می­دهد که ایشان در سال 1374 پیشنهاد‌هایی برای ایجاد تحول در نظام آموزشی حوزه با ایجاد مباحث و دروس جدید داشتند که در سخنرانی‌ها نیز مطرح ‌کردند. اما در پایان هیچ تحولی در حوزه اتفاق نیفتاد.

2.     تفرقه: مسئله مهم دیگر این است که وقتی دیدگاهی نو مطرح می‌شود، به‌جای این­که جامعه را به پویایی و حرکت وادار کند، باعث تفرقه می‌شود؛ مثلاً در مورد انقلابی گری که مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) مطرح کرده‌اند، عده‌ای نتیجه­گیری کرده­اند که سکولاریسم در حوزه نفوذ کرده و دستگاه‌های امنیتی باید مقابل آن بایستند؛ عده­ای نیز براین باورند که هر کس تفکر حوزه انقلابی را نپذیرد طاغوت است، اما این مرزبندی‌ها نه‌تنها هیچ سودی ندارد؛ بلکه باعث از دست رفتن نیروهای فکری می­شود.

نتایج دیدگاه موافق

حوزه­های علمیه از دیرباز تاکنون منبع صدور معارف اسلام ناب محمدی و میراث جهاد خالصانه­ عالمان است؛ ازآنجاکه اسلام دینی برای همه ابعاد حیات مادی و معنوی بشر است، رسالت علما در دین اسلام، همه­جانبه و گسترده و در راستای همان رسالت انبیاء و اولیای الهی است که به ملت و منطقه­ جغرافیایی خاصی اختصاص ندارد؛ بلکه تمامی جوامع و امت اسلامی را شامل می­گردد؛ بنابراین حوزه باید در همه ابعاد تقویت شود و تأثیرگذار باشد.

نتایج دیدگاه مخالف

در تبیین شاخصه­های حوزه انقلابی نباید طوری رفتار شود که بین خدمت گذاران به اسلام و مسلمانان مرزبندی شده و جامعه دوقطبی شود؛ بلکه باید با ارائه راهکار و ایجاد گفتمان، شاخصه­های حوزه انقلابی به‌درستی تبیین شوند تا از هرگونه سوء­استفاده جلوگیری شود؛ هم­چنین باید مراقب بود تا منویات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) ازجمله انقلابی بودن حوزه­ها فراموش نشود.

جمع­بندی داور

برای انقلابی ماندن حوزه­ها باید ابتدا ماهیت و حقیقت انقلاب شناخته شود؛ وظیفه حوزه­های انقلابی عبارتنداز:

1.     فهم دین؛

2.     ابلاغ پیام دین؛

3.     دفاع از دین در همه شرایط؛

4.     داشتن برنامه­های انقلابی (اصالت یافتن قرآن کریم و نهج­البلاغه در متون درسی)؛ چراکه تحول کتاب­ها و منابع درسی و وارد شدن این تحولات در دروس حوزوی موجب انقلابی شدن حوزه­ها می­شود.

کلیدواژه­ها: انقلاب، حوزه علمیه، اصلاحات، روحیه انقلابی، تحول.

[1]. استان: قزوین؛ شهر: بوئین‌زهرا؛ مدرسه علمیه: امام صادق (علیه‌السلام).

 استاد ارائه‌کننده: خانم زکی لو؛ استاد منتقد: خانم حسینخانی؛ داور: خانم زارعی.