پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

عصمت انبيا يكي از اعتقادات بنيادين مسلمانان است، اما ظاهر برخي آيات قرآن كريم خطاهايي را به انبياي عظام نسبت مي¬دهند.مفسران قرآن كريم براي اين¬كه به شبهات و سؤالات پيرامون اين خطاها پاسخ دهند، به تفسير و تأويل آنها روي آورده¬اند. يكي از ابزارهايي كه مفسر را مي¬تواند در رسيدن به اين دو هدف كمك كند، علوم بلاغي است. با بهره از صنايع بلاغي يعني كنايه، مجاز، استعاره و تشبيه مي توان آياتي كه به ظاهر خطايي را به انبياء نسبت داده اند، تفسير يا تاويل كرد. ابن¬رشد مي¬گويد معناي تأويل عبارت است از خارج كردن دلالت لفظ از دلالت حقيقي به دلالت مجازي. كتب كلامي و تفسيري اشاعره و معتزله پر از تأويل و توجيه است. معتزله آيات مربوط به تقدير و جبر انسان و اشاعره آيات مربوط به اختيار انسان را تأويل كرده¬اند. متكلم بزرگ سيد مرتضي(ره) براي اين¬كه ساحت حضرت داوود(ع) را از نافرمانى خدامنزه كند، عبارت «خَصْمَانِ بَغَى بَعْضُنَا عَلَى بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنَا بِالْحَقِّ...» در آيه 22 سوره ص را يك فرض و تمثيل دانسته كه مي¬خواهد بگويد اي داوود، اگر نزد تو به داوري مي¬آمديم، چه مي¬كردي؟. اين پايان¬نامه در صدد است آيات اينگونه¬اي قرآن كريم را استخراج كند و ميزان نقش صنايع بلاغي در منزه¬سازي انبيا از خطا را بيابد.