پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تبرّي به معناي بيزاري جستن، يكي از آموزه‌هاي ديني است كه ريشه در متون اسلامي دارد و به صورت‌هاي مختلفي مانند تبرّي از مشركان، كفار و دشمنان اسلام ديده مي‌شود. خداوند و پيامبر اكرم (ص) نيز از گروه‌هايي اعلام برائت كرده‌اند و مؤمنان نيز موظف‌اند از دشمنان خدا و رسول برائت جويند.با اين حال، تا پايان قرن اول هجري، تغييري در مفهوم تبرّي رخ نداد، اما مصاديق افرادي كه برائت شامل آن‌ها مي‌شد و نيز شيوه اجراي آن، تغييراتي پيدا كرد. پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله با پيوند رسالت و امامت و نيز تبيين مقام اهل‌بيت (ع)، جبهه حق را مشخص كرد و به صورت آشكار از مخالفان اين دو اصل برائت جست. اهل‌بيت (ع) و يارانشان نيز با پيروي از همين سيره، به روش‌هاي مختلف برائت خود را از جبهه باطل اعلام كردند و مصاديق مختلفي از اهل باطل را معرفي نمودند.مطالعه كتب و مناظره‌هاي متكلمان نشان مي‌دهد كه مفهوم تبرّي تغيير چنداني نداشته است، اما با توجه به شرايط زماني و حكومت‌هاي مختلف، ظهور مصاديق تبرّي شدت و ضعف داشته است. از اين مطالعه مي‌توان نتيجه گرفت كه نبايد تصور كرد كه تبرّي در مكتب اماميه تنها پس از صفويه شكل گرفته است؛ بلكه اين اعتقاد از زمان حضور امامان شيعه يكي از عقايد ريشه‌دار اماميه بوده است. اين پژوهش به روش توصيفي-تحليلي و با استفاده از فيش‌برداري و منابع كتابخانه‌اي انجام شده و نشان مي‌دهد كه اعتقاد به تبرّي پيش از حكومت صفوي نيز وجود داشته است.