پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

عنوان جستار پيش‌رو «انديشه‌هاي عرفاني بانو امين در تفسير مخزن العرفان» است كه داده-هاي آن به شيوه‌ كتابخانه‌اي گردآوري و با روش توصيفي ـ تحليلي پردازش شده و در پي شناساندن بُعد عرفاني تفسير مخزن العرفان كه از قلم بانو امين تراوش كرده است. اين جستار در سه فصل: «كليات و مفاهيم؛ انديشه‌هاي بانو امين در باب عرفان نظري؛ انديشه‌هاي بانو امين در ساحت عرفان عملي» واكاوي شده است. اين بررسي نشان مي‌دهد بانو امين اصفهاني به هر دو بخش عرفان (نظري و عملي) احاطه دارد و با اشراف كامل به سخنان اهل معرفت، از آنها در تفسير آيات بهره مي‌گيرد. او در تبيين مطالب عرفاني فقط مقلّد نيست؛ بلكه در برخي مواضع ديدگاه‌هاي ويژه خود نيز طرح و حتي جعل اصطلاح هم مي‌كند. به نظر مي‌آيد وي در مباحث عرفان بيشتر تحت تأثير عارفان پيش از خود به ويژه محي الدين عربي، جلال الدين محمد بلخي (مولوي) و صدرالمتألهين است. بانو امين در سه ساحت خداشناسي، جهان‌شناسي و انسان‌شناسيِ عارفانه در قامت يك عارفه صاحب‌نظر ورود پيدا كرده است. ابعاد عرفان عملي در او بروز و ظهور بيشتري دارد. در باور وي شهود و رؤيت حضرت حق كه از آن به «فناء في‌الله و بقاء بالله» ياد مي‌كند وابسته به سلسله‌اي از بايدها و تمهيد‌هاي سلوكي است: تخليه و تحليه، اركان پنج‌گانه رياضت، لزوم استاد و پير، اعراض از دنيا و عرضه اعمال بر قرآن كريم از مهم‌ترين آنهاست. بانو امين همانند ديگر عارفان، انسان را سالك و سائري در نظر مي‌آورد كه در سلوك به سوي خداي سبحان گام برداشته و ناگزير مي‌بايست منازل و مقاماتي را طي كند. ابتداي سير سالك عزم و اراده و بيداري از خواب غفلت و نهايتش مقام «فناء في الله» و استغراق در درياي بي‌كران وحدت و توحيد است.