پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نگرش ساختاري به سوره‌هاي قرآن، افق جديدي در درك معاني بلند اين كتاب آسماني گشوده و روش‌هاي تازه‌اي در عرصه قرآن‌پژوهي و آموزه‌هاي قرآني نموده است. آيات سوره‌هاي قرآن به ظاهر پراكنده وهريك مشتمل بر موضوعات متفاوت است. اما با توجه به علم، حكمت و هدف‌داري خداوند، متن قرآن داراي همگرايي موضوعي و محتوايي در جهت هدف تربيتي و هدايتي است. هدف از نوشتار حاضر، تبيين قواعد علم ساختارشناسي سوره‌هاي قرآن، به عنوان يكي از علوم قرآني است تا دانش پژوهان مهارت كشف و شناخت ويژگي‌هاي ساختار ماهيت يك سوره را شناسايي كنند. اين نوشتار با روش كتابخانه‌اي به صورت مطالعه منابع با مراجعه به منابع تفسيري و نوشتار مكتوب قرآني و نيز با مطالعه مقالات مرتبط به بيان تفسير ساختاري سوره‌هاي حشر و ممتحنه پرداخته و نكات سوره‌ها به روش دسته بندي آيات بيان شده است. بررسي ارتباط محتوايي آيات هر يك از اين دو سوره در چهار بخش مجزا به پيام نهايي سوره حشر؛ يعني فرجام مخالفت با خدا و ناكامي و ذلت كافران، ودر سوره ممتحنه به قطع رابطه دوستي با دشمنان اسلام، اشاره دارد. نظريه ساختارمندي سوره‌هاي قرآن از مباحثي است كه در سال‌هاي اخير مورد توجه خاص قرآن‌پژوهان و مفسران قرار گرفته است. بر اساس اين نظريه، هر سوره داراي يك هدف اصلي است و محتواي سوره با فصل‌ها و مقاصد فرعي قابل تفكيك است. هر دسته از آيات به لحاظ تناسب دروني و ارتباط نزديكي كه با يكديگر دارند، ذيل يك فصل قرار مي‌گيرند. اين فصل‌ها در يك نكته اساسي كه هدف و غرض اصلي سوره ناميده مي‌شود، مشتركند.