پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اقتصاد، عنوان مقوله اي مهم و مؤثر در طول حيات انسانهاست و كنشهاي مؤثر در رشد اقتصاد، هميشه از مباحث مهم زندگي بشر بوده است. اقتصاد عناصر نهاد مذهب در طول تاريخ حكمراني صفويه در ايران از اهميت و تأثير قابل توجهي برخوردار بوده است. صفويان(907-1148ه.ق.) از جمله سلسله هايي هستند كه‎ پس از ورود اسلام به ايران توانستند با تشكيل دولت متمركز، قدرتمند و با هويتي مبتني بر مذهب تشيع، هويت مذهبي قوي، مؤثر و قابل توجهي را براي اين سرزمين و ساكنان آن شكل دهند؛ نهادهاي مذهبي كه از حمايتهاي مردمي و نيز در مواردي دولتي برخوردار مي شد؛ مساجد، آستانهاي مقدّس ائمه و بقّاع متبركه، حوزه هاي علميه، تكايا از جمله عناصر نهاد مذهب شيعه است كه رشد چشمگيري در دوره صفويه داشته است. منابع مالي و اقتصادي نهادهاي مذهبي شامل وقوفات، نذورات، وجوهات و ساير كمك هاي مردمي و دولتي بود، در حوزه مذهب رخ مي داد و دربردارندة نوع خاصي از كنشهاي اقتصادي در روابط و عناصر نهادهاي مذهبي بود. هزينه هاي اين نهادها متوجه ساخت، توسعه، نگهداري و اجراي برنامه و فعاليتهاي مذهبي بود كه در دريافت منابع و نيز صرف هزينه ها، قوانين و سنت هايي مرتبط لحاظ مي شد. بررسي منابع، مخارج و هزينه ها، ضوابط، قوانين و مناسبات اقتصادي رايج در مناسك، مراكز و فعاليت نهادهاي مذهبي در دوران صفويه راهگشا و راهنماي بسيار مؤثري در تشكيل، اجرا و تقويت اقتصاد عناصر نهاد مذهب شيعه در عصر كنوني خواهد بود. تحقيق حاضر تلاش دارد با تكيه بر منابع كتابخانه اي و روش توصيفي- تحليلي به معرفي و كنكاش در خصوص منابع، مصارف، هزينه ها و قوانين و مناسبات اقتصادي رايج در عناصر نهاد مذهبي ايران در عصر صفوي بپردازد؛ اينكه كنش هاي اقتصادي در حوزه مذهبي كه در دوره صفويه تجربه شده، چه ويژگي ها و شرائطي را داشته است و با بررسي تأثير كنشهاي اقتصادي در اين زمينه، بهره مندي از اين تجارب در جامعه امروزي بيش از پيش صورت گيرد.