پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده از موضوعات اختلافي بين شيعه و اهل سنت مسأله جانشين رسول خدا است كه مصداق آن از اهل‌بيت او بارها توسط پيامبرخدا معرفي شده است و حتي شأن نزول آيات متعددي در تعيين مصداق اين جايگاه يا بيان فضائل آنان نقل گرديده است. اين امر در قالب روايات تفسيري ذيل بسياري از آيات قرآن كريم در منابع متعدد بخصوص تفاسير اهل‌سنت ثبت گرديده است. بررسي اين روايات در تفاسير اهل سنت امري ضروري و از اهميت بالايي برخوردار است؛ چراكه گامي مثبت در جهت رسيدن به وحدت و كاهش اختلافات بين شيعه و اهل‌سنت در اين حيطه محسوب مي‌شود. يكي از تفاسير مهم در اين زمينه تفسير «جامع‌البيان في تفسير آي ‌القرآن» نوشته محمد بن -جرير طبري است. در اين پژوهش به روش كتابخانه‌اي و پردازش به صورت تلفيقي تلاش‌ شده با ذكر آيات دربردارنده فضائل اهل‌بيت و مواضع طبري در نقل يا عدم نقل فضائل ايشان به اين مهم بپردازد و به اهداف موردنظر نائل گردد كه طبري كدام يك از فضائل اهل‌بيت را نقل كرده و در صورت نقل تأييد يا رد نموده و كدام‌ فضيلت‌ها از ديد او مغفول مانده است. بر اساس آنچه در اين تحقيق به دست آمد؛ طبري در 27 آيه به فضائل اهل‌بيت پرداخته و براساس قرائن موجود اين فضيلت‌ها را براي اهل‌بيت پذيرفته است. او برخي فضائل حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسين را صريح و شفاف بيان كرده، اما درباره امام علي نقل فضائل و محسنات به شكلي وارد شده كه شأن سه خليفه اول و ساير صحابه حفظ گردد. همچنين او در نه آيه فضائل اهل‌بيت را ذكر كرده، اما در ادامه تأييد نكرده يا بعد نقل محسنات ايشان به عنوان يكي از اقوال در كنار نظرات ديگر آن را نپذيرفته است. او در ذيل بيش از 190 آيه قرآن كريم فضائل ايشان را در موضوعات مهمي مانند مانند غدير خم بيان نكرده است.