پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

موضوع پژوهش حاضر «اجتهاد خلفا و تأثير آن در مباني فقهي و احكام شرعي» است.منظور از اجتهاد خفا ، اجتهاد به رأيي است كه گاهي در برابر نص بوده است و گاهي نيز بدون توجه به سنت رسول اكرم صلي الله عليه و آله و تنها با در نظر گرفتن مصلحت شخصي، صادر شده است.چرا كه اجتهاد به معناي عام مورد پسند همگان و باعث پويايي فقه است ليكن اجتهاد خاص است كه بر مبناي مصلحت انديشي شخصي است. اين نوشتار در صدد پاسخگويي به اين مسئله است كه با وجود نص و سنت رسول اكرم صلي الله عليه و آله آيا مجتهد مي¬تواند طبق نظر شخصي خود و بدون توجه به منابع وحياني، فتوا صادر كند. آنچه از تحقيق در ميان منابع ديني حاصل شد، اين است كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله هر آنچه در صدور احكام شرع بيان نموده از سرچشمه ي وحي بوده و هرگز از روي هوي و هوس فتوايي صادر نكرده و اگر حكمي مختص به زمان خاصي و يا مقيد به قيودي باشد، اعلام مي¬كردند و بعد از ايشان ائمه عليهم السلام توان پاسخگويي و صدور احكام ديني را داشتند. بنابراين ممانعت از كتابت حديث بعد ار رحلت ايشان، اعتقاد به انقطاع وحي، جامعيت شريعت اسلام -كه از امتيازات ديني است- ، اختلاف در فهم متون ديني و ظهور مسائل جديد از مهمترين دلايلي بودند كه خلفا را به سمت اجتهاد به رأي كشاند. قياس احكام مشابه، عدول از حكمي به دليل تشخيص مصلحت فردي، و حرمت قائل شدن براي مقدماتي كه مبادا سبب عمل حرامي شوند، متأثر از مباني فقهي ايشان است كه حتي در مواردي برخي از علماي تسنن با وجود علم و آگاهي به خطاي خلفا، دست از ايشان برنداشته اند.