پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

شكل گيري فرقه هاي شيخيه، بابيه و بهائيت در عصر قاجار موجب سستي عقيده ميان مردم و رواج قتل و كشتار توسط پيروان اين فرقه ها شد. اين انحراف عقيدتي موجب به خطر افتادن انديشه ي مهدويت و خدشه دار شدن زعامت سياسي علماء در عصر غيبت شد و عالمان شيعه ي اين دوره را بر آن داشت تا قسمتي از عمر و تلاش هاي خود را صرف مبارزه با نفوذ عقيدتي مدعيان معطوف بدارند. اين نوشتار با هدف ارائه ي روش و الگوي مبارزه با جهل و فرقه هاي انحرافي به بررسي روش شناسي عملكرد عالمان شيعه ي عصر قاجار در برابر شيخيه، بابيه و بهائيت پرداخته است از اين رو با استناد به منابع كتابخانه اي و دست اول موضوع مثل: خاطرات، تاريخ نگاري ها و يادداشت هاي شاهدان عيني و نزديك به واقعه به اين نتايج دست يافت. اولين روش به كار گرفته شده توسط عالمان با اين فرقه ها در مراحله ي اول به كار بردن روش تربيتي در غالب سكوت، صبر و نصيحت بود. بعد از آن استفاده عالمان از روش هاي فرهنگي مثل: مناظره و رديه نويسي نشان از توجه آن ها به سفارش قرآن و استفاده از جدال احسن در برخورد با مخالفان دارد. مشورت، طرد و تبعيد جزء عملكرد و روش اجتماعي عالمان با اين فرقه ها است. با نتيجه بخش نبودن برخي از اين روش ها، عالمان با همكاري حكومت به روش هاي قهري و فيزيكي مثل: تنبيه بدني، جنگ و قتل مخالفان روي آوردند و در نهايت با تبعيد بابيان به خارج از ايران و شكل گيري بهائيت و نفوذ آنها در امور داخلي كشور با حمايت انگليس و روسيه در عصر مشروطه، عالمان اين دوره به روش هاي سياسي براي مقابله با اين فرقه ها روي آوردند. كليد واژه ها: روش شناسي، عملكرد، علماء، شيعه، شيخيه، بابيه و بهائيت