پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده يكي از مهمترين اركان معنويت در انسان مؤمن، خودسازي و پشت سر گذاردن مقامات سير إلي الله است كه با عبادت و بندگي خالصانۀ خالق هستي ميسر ميشود. يكي از اين مقامهاي بالاي معنوي، مقام رضا است. سرماية «رضا»، گنجي بيپايان و تكيهگاهي استوار و آرامبخش است؛ كه در آن بنده نهتنها ميكوشد خداوند از او خشنود باشد، بلكه خود او نيز راضي به مقدرات الهي است. واژه «رضا»، يكي از كليديترين واژههاي قرآن است. ازاينرو بررسي اين واژه در آيات الهي ميتواند كمك شاياني به شناسايي معنايي آن نمايد. يكي از روشهاي بررسي واژگاني، استفاده از روش معناشناسي است. در اين روش علاوه بر شناخت لغوي و اصطلاحي به بيان ارتباط ميان واژگان نيز پرداخته ميشود. واژه «رضا» ازجمله واژگاني است كه تحت تأثير فرهنگ عرب جاهليت قرار داشته است. واژه «رضا» در ساحت قرآن با واژگاني چون «ثواب»، «اذن»، «نعمت»، «غني»، «اراده»، «خير»، «محبت»، در ترادف معنايي قرار داشته و با واژگاني همانند: «سخط و غضب»، «خيانت»، «عداوت»، «كفر»، «بغض»، «فسق»، «نفاق»، «تخلف از جهاد»، «دنياطلبي»، «شهوت» و... در تضاد قرار دارد. در حوزه معنايي واژه «رضا» در قرآن شاهد اين امر هستيم كه برخي از واژگان همچون: «ايمان»، «ولايت»، «خشيت»، «معرفت»، «تقوا»، «اطاعت» و «صدق»، اگرچه در لغت اشتراكي با اين واژه ندارند، اما در ساحت مقدس كلام الهي توانستهاند تا حد بسياري بر معناي لغوي اين واژه تأثير گذاشته و به آن مفهوم و معنايي والاتر ببخشند. با روش توصيفي تحليلي به دست آمد كه معناي «رضا» در قرآن با نگاه معنا شناسانه عبارت است از: ايمان و اعتقاد به خداوند درهرحال، همراه با خشوع در برابر او و قبول ولايت خدا و محبت و مودت او در دل داشتن و خشم نگرفتن به خدا و كفر نورزيدن و عدم دشمني با او همراه با اطاعت و معرفت به اسما و صفات خداوند كه در ايجاد رضايت نقش دارند؛ بنابراين ميتوان فهميد كه واژه «رضا» در ساحت قرآن تحت تأثير اين كلمات و نظام معنايي مستقر در آن قرارگرفته و داراي مفهومي متمايز و متعالي ميباشد.