پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

ماهيت شناسي موضوعات فقهي يكي از بايسته هاي فقهي موثر در كشف ملاك هاي احكام است. طهارت و نجاست از مسائل مهم فقهي است كه شناخت ماهيت آنها از حيث واقعي بودن يا اعتباري بودن ممكنن است بخشي از احكام تعبدي در اين حوزه را دستخوش تحولات اساسي كند پرسشي كه مطرح است اين است كه آيا طهارت و نجاست از امور واقعيه خارجيه است يا از امور اعتباريه جعليه؟ اين تحقيق به كيفيت تنجيس متنجسات و معيار تنجس از منظر فقها پرداخته و از بيان فقها و مذاق فقه و احراز معيار تنجس اين نكته بدست آمد كه معيار تنجيس، سرايت است و سرايت يك امر وجداني بوده و تعبدي نيست و صرف ملاقات بدون سرايت نجاست حاصل نمي شود. سرايت نوعي ربط رطوبتي است پس رطوبتي كه تأثير گذار يا انتقال دهنده نباشد نجاست را محقق نمي كند. در مقابل قول مشهور، عده اي قائل به عدم تنجيس مي باشند و به ادله اي همچون وجود روايات، وجود سيره بر عدم اجتناب، لزوم لغويت احكام و اختلال نظام اشاره نموده اند از جمله اين فقيهان مرحوم محقق همداني، سيد الاستاد مرحوم خويي و سيد الامام الخميني( رحمه الله عليهم) را مي توان نام برد. شبهه فراگير شدن شمول نجاست در تمام امور، شبهه حرجي شدن وسايط زياد در تمامي متنجسات و شبهه سيره متشرعه بر عدم اجتناب از اين وسايط، شبهاتي است كه فقيه همداني بر قول تنجيس متنجس وارد نمودند و معتقدند با وجود اين شبهات بايد يا از اطلاق اين قول رفع يد كنيم يا اينكه بگوييم متنجس منجس نيست. در بين فقها اختلافي در مسئله متنجس به عين نجاست وجود ندارد و به فرموده ي امام خميني( رحمه الله عليه) آنچه كه ضرورت و مورد اجماع فقهاست همين مسئله ي متنجس به عين نجاست است و آنچه مورد اختلاف است متنجس به واسطه متنجس است و نظر مرحوم خويي متنجس بواسطه مايعات را نجس مي داند اما در مورد جامدات قائل به تنجس نيستند و نظر حضرت امام متنجس اول چه جامد و چه مايع نجس و تا دو واسطه بعد را احتياط در اجتناب نمودند.