پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در اصل تأثير ديدگاه‌هاي فلسفي بر تفسير آيات قرآن كريم از زمان كندي آغاز شد و سپس در زمان بوعلي سينا و سهروردي ادامه يافت. در نهايت در زمان صدرالمتألهين، تأثير مباني فلسفي مورد پذيرش ملاصدرا، در تفسير شريف القرآن الكريم، به اوج خود رسيد. بعد از ايشان نيز تأثير مباني فلسفي مورد اعتقاد وي در آثار شاگردان مكتب او به‌ ويژه علامه طباطبايي به‌وضوح قابل‌رؤيت است. در اين پايان‌نامه نيز به دنبال آن هستيم كه بدانيم بر اساس مطالعه موردي تفسير الميزان و تفسير قرآن الكريم تأثير مباني فلسفي فلسفه صدرايي بر اين دو تفسير چگونه است؟ در حقيقت دو پيش‌فرض كاملاً واضح موجود است. اولاً: مفسري كه درصدد تفسير صحيح و كامل آيات قرآن كريم است و به دنبال آن است كه هدف واقعي يك آيه را مشخص كند، بايد با مباني فلسفي آشنا باشد. زيرا تفسير برخي آيات بدون آگاهي از علم فلسفه دشوار و شايد هم غيرممكن است. ثانياً ازآنجايي‌كه صدرالمتألهين كامل‌ترين و صحيح‌ترين شكل مباني فلسفي را داراست، بنابراين مي‌توان گفت بر مفسر آيات قرآن كريم لازم است كه به مباني مورد پذيرش ملاصدرا مراجعه كند. در اصل اين امر سبب خواهد شد كه هم مفسر و هم افراد جامعه با مطالعه‌ي ديدگاه‌هاي تفسيري، به شناخت هر چه بيشتر و دقيق‌تر آيات قرآن و دستورات خداوند دست يابند و در اصل انسان براي داشتن حياتي كه مورد تأييد خداوند متعال باشد، نيازمند اين درك درست از آيات قرآن است. در اصل در آياتي كه در بردارنده‌ي مفاهيم اعتقادي همچون خداشناسي، انسان‌شناسي، جهان‌شناسي و... است، تأثير اين اصول به شكل آشكارتري قابل رويت است؛ يعني با بيان مباحثي چون بررسي وجود و ماهيت، بحث تشكيك وجود و بررسي بحث ادراك يا بحث عليت و امكان و وجوب و موضوعات ديگري همچون حدوث و قدم و... از ديدگاه ملاصدرا و تأثير آنها بر تفسير آيات، نهايتاً به اين نتيجه خواهيم رسيد كه تفاسير الميزان و القرآن الكريم كه تفسير آيات در آن‌ها بر اساس ديدگاه‌هاي ملاصدرا است توانسته‌اند جزو كامل‌ترين و جامع‌ترين تفاسير قرن خود محسوب شوند.