پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مجموعه صفات نفساني ورفتارومقرراتي كه تنظيم كننده رابطه بنده باخداست، اخلاق بندگي مي‌باشد، كه هم فضائل وهم رذائل رادربرمي گيرد. اخلاق بندگي داراي اصول بنيادي است كه اگررابطه انسان باخدا، برجهات ارزشي ومثبت آن استوارباشد، فضيلت محسوب شده، موجب سعادت وكمال وي است، واگربرابعاد منفي آن، يعني پايه‌هاي ضدارزشي استقراريابد، رذيلت به شمارآمده، موجب انحطاط وي خواهدشد. خداوندسبحان درآيات گوناگون درباره فضيلت ها و رذيلت هاوبايدهاونبايدهاي اخلاقي، سخن به ميان آورده ومفسران درتبيين اين آيات ازديدگاه‌هاي مختلف سخنان ونگاشته هايي دارندازجمله آنان، مفسربزرگ ، مرحوم علامه طباطبائي (ره)مي باشدكه به تبيين اين مهم پرداخته است. ازضرورت هاي اين تحقيق اهميت موضوع اخلاق بندگي وتأثيرات آن بر زندگي بشروشخصيت والاي علامه طباطبائي و ديدگاه هاي ايشان دراين زمينه است.ايشان معتقداست براي آراسته شدن به اخلاق بندگي، ابتدابايدنفس را از صفات رذيله پاك وبعدصفات ممدوح را داراشد. دراين پژوهش كه به روش توصيفي انجام شده، به دوقسمت فضائل ورذائل اخلاق بندگي درسه بعد پرداخته شده است:درقسمت فضائل دربعدمعرفتي، به ايمان به خدا، توحيدواعتقادبه يگانگي خدا، قدرت تشخيص حق ازباطل وحسن ظن نسبت به خداوبرخورداري ازنيروي تعقل وتفكردرآيات وعلم ومعرفت الهي، دربعدعاطفي به رضايت ومحبت خدا، عشق وشوق لقاء الله، داشتن حالت تضرع وخشوع وخضوع وخوف ورجاء وتقواي الهي، ودربعدرفتاري به انجام عبادات واهل توبه وذكروشكروصبربرطاعت و وفاداربه عهدالهي بودن پرداخته شد. همچنين دربخش رذائل اخلاق بندگي دربعدمعرفتي به شرك وكفروشك وجهل ورياكاري وسوءظن نسبت به خدا، دربعدعاطفي به بي اعتمادي به خدا، ايمني ازمكرخداو داشتن حالت يأس ومحبت به غيرخدا، ودربعدرفتاري به فسق وفجور، عبادت غيرخدا، سركشي واعراض ازحق واستكبارواستنكاف پرداخته شد. چراكه بايد موانع آراسته شدن به اخلاق بندگي رابرطرف كردتابه ثمره پاك ساختن نفس ازصفات رذيله وآراستن آن به صفات جميله يعني رسيدن به خير وسعادت ابدي دست يافت واگر آدمي ازايمان واعتقادصحيح ومنطقي، احساس وعاطفه توأم باعقل و رفتار وعملي الهي برخوردارگردد، مي تواند به تكامل وسعادت ابدي راه يابد.