پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مهم¬ترين مباحث علوم قرآن، مسأله «محكم و متشابه» و چگونگي فهم آيات متشابه است؛ چراكه تمام مذاهب اسلامي و فرقه‌هاي مختلف كلامي، عرفاني، فلسفي و غيره، مستند عقايد خود را قرآن كريم مي‌دانند، و اين در حالي است كه گاه عقايد دو فرقه كلامي كاملاً متضاد با يكديگر است و گاه يك آيه قرآن مستند دو گروه مختلف كلامي‌ شده ‌است. لذاست كه آشنايى با محكم و متشابه در فهم قرآن كريم، از اهميت بسيارى برخوردار است و دانستن آن براي هر مفسر يك ضرورت به شمار مي¬رود و غفلت از آن، موجب پيدايش انحراف در تفسير قرآن مي¬شود. لذا نگارنده در اين مختصر به مطالعه ديدگاه دو تن از قرآن پژوهان معاصر، بانو مجتهده امين و آيت الله معرفت، در اين زمينه پرداخته، در ابتدا به تبيين ديگاه¬هاي هردو پرداخته و سپس در فصلي مجزا رويكرد اين¬دو قرآن پژوه را با هم تطبيق داده؛ و آشكار ساخته است كه بانو مجتهده امين در مواجهه با متشابهات نوعا به ارائه نقل قول¬ها اكتفا مي¬كند و در مواردي نيز به اجمال نظر خود را بيان مي¬كند؛ اما آيت الله معرفت با يك جامع نگري و تسلط كامل نسبت به ابعاد موضوع، به مباحث ورود پيدا مي¬كند، ابتدا تمامي شبهات مورد نظر اشاعره را مطرح و آيات قرآني متشابه مورد دستاويز اشاعره را ذكر و در ادامه با ژرف نگري و غور علمي به دفاع از حريم پاك و زلال قرآن مي¬پردازد. البته تفاوت در نوع مواجهه بانو امين و آيت الله معرفت، از يك¬سو به دليل تفاوت روحيه و مسلك علمي اين¬دو است و از سوي ديگر ريشه در تفاوت دو اثر آنان دارد؛ كه اولي تفسيري ترتيبي است و دومي اثري مستقل در حوزه محكم و متشابه.روش اين پژوهش نيز توصيفي¬ـ¬تحليلي است و ابزار گردآوري اطلاعات، به صورت كتابخانه‌اي با مراجعه به منابع اصلي و نيز نرم‌‌‌افزارهاي موجود در قالب پرونده‌هاي علمي به صورت ثبت اطلاعات در فيش‌هاي تحقيقي است.