پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

پژوهش «امتثال اجمالي در استنباط احكام فقهي» بر گرفته از منابع اصولي با محور قرار دادن قواعد اصولي، امتثال اجمالي را بررسي مي كند و در صدد يافتن پاسخي روشن بر اين سؤال است كه امتثال اجمالي در استنباط احكام فقهي چه نقشي دارد؟ امتثال اجمالي؛ يعني انجام دادن تمام اطراف علم اجمالي. مشهور اصولي ها قائلند كه علم اجمالي مانند علم تفصيلي مثبت تكليف است بنابراين مخالفت با علم اجمالي حرام و موافقت با آن واجب است، و در اين حكم فرقي نمي كند كه شبهه موضوعيه باشد يا حكميه. از دستآوردهاي مهم ديگر اين پژوهش نسبت به موضوعات مختلف اين است كه در شبهات محصوره هم مخالفت قطعيه حرام و هم موافقت قطعيه واجب است، ولي در شبهات غير محصوره مخالفت قطعيه حرام امّا موافقت قطعيه واجب نمي باشد. در واجبات توصلي كه قصد قربت در آنها شرط نيست اعم از اين كه احتياط مستلزم تكرار باشد يا نه اگر مكلف در حين انجام عمل با تمكن از امتثال تفصيلي به امتثال اجمالي بسنده كند كفايت مي كند. و امّا در مورد واجبات تعبدي رعايت احتياط در تمام موارد، حَسَن و نيكو است، مگر اين كه باعث اختلال نظام و هرج و مرج در زندگي انسان گردد. در مورد محتملات در يك عمل برخي از اصولي ها از جمله مرحوم شيخ انصاري قائل اند به اين كه جمع صورت مي گيرد .