پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

انسان موجود دو ساحتي است. يك بُعد از حقيقت وجودي آدمي را جسم يا كالبد و ساحت ديگر آن را نفس يا روح يا جان تشكيل مي‌دهد. مطابق با تعاليم اسلامي، هويت واقعي انسان، همان نفس اوست. نفس در قرآن و سنّت، به ويژه صحيفه سجّاديّه جامعه؛ به عنوان بزرگ‌ترين منشور اخلاقي و عرفاني، پس از قرآن كريم، داراي پنج مرتبه است. از پست‌ترين مراتب نفس آدمي، «نفس امّاره» است كه بسيار انسان را به بدي و ارتكاب گناهان امر مي‌كند. بي‌شك، اين ويژگي نفس امّاره، موجب بروز آسيب‌ها و آفاتي مي‌گردد كه چنان‌چه شناسايي نشده و از بين برده نشوند، براي آدمي در دنيا و آخرت، فرجامي ناخوش در پي خواهد داشت. از مهم‌ترين آفات دروني نفس امّاره كه مي‌تواند متوجّه انسان شود، مي‌توان به عقايد باطل و ايجاد توانايي در توجيه گناه، در قرآن و دعوت به شهوت‌راني و ايجاد غفلت در نهاد آدمي، در صحيفه سجّاديّه اشاره كرد. اين آفات مي‌توانند از برون نيز انسان را تهديد كنند؛ آفاتي چون: سبكي ترازوي عمل و تمرّد از فرامين حق كه در قرآن بدان‌ها اشاره شده و آفاتي مانند گرفتاري در شرور كه در صحيفه سجّاديّه آمده است. در قرآن كريم و صحيفه سجّاديّه، برخي از اين راه‌كارها معرّفي شده است. كنترل و مهار نفس، ياد مرگ، شناخت نفس، تخويف نفس و اعراض از دنيا، جزء مهم‌ترين اين روش‌ها به‌شمار مي‌روند. به‌طور يقين، تأمّل در آيات نوراني قرآن كريم و فرمايشات ارزش‌مند امام سجّاد عليه‌السّلام در صحيفه كه در قالب دعا و مناجات وارد شده و عمل به اوامر و ترك نواهي موجود در آن‌ها، مي‌تواند ضامن نجات از آلودگي‌ها و نيل به سعادت آدمي باشد.