پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اعمال نيابتي يكي از اعمال عبادي است كه قصد قربت در آن لازم است زيرا اعمالي مانند نماز ، روزه و حج مورد تاكيد شارع مقدس است از طرفي در دانش فقه ، واجبات بدني به صورت استيجاري ، نيابتي و گاهي تبرعي انجام مي گيرد. و بسياري از اوقات هدف نهايي نائب دستيابي به اجرت است . با اين حال از منظر عبادي شيعه اين گونه عبادات صحيح تلقي گشته است و از آنجا كه فقه دانشي قاعده مند است فقها در پي ماهيت شناسي و بررسي اعمال عبادي از حيث نيابت پذيري و عدم نيابت پذيري و شرايط نيابت به صورت تحليلي برآمده اند تا ناهمخواني اخذ اجرت و قصد قربت را سامان بخشند . علماي اهل سنت نيز نظرات مختلفي پيرامون نيابت داشته اند . بسياري از ايشان نيابت در نماز و روزه را صحيح نمي دانند ومعتقدند اگر كسي به نيابت از ديگري چه در حال حيات او و چه پس از مرگش نماز يا روزه از طرف او انجام دهد ، منوب عنه بهره اي نمي برد .اما در نيابت در حج اختلاف نظر دارند . براي نائب در فقه اسلامي شرايطي چون بلوغ ، عقل ، عدل ، عدم مشغول بودن ذمه نائب به حج واجب ، ايمان ، اسلام ، قدرت ، آشنايي با مناسك حج ، عدم معذوريت و ... بيان شده است . از شرايط منوب عنه نيز مي توان به اسلام ، ايمان ، مرگ منوب عنه ، بلوغ و عدم جنون منوب عنه اشاره كرد.