پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده : تناسخ به معناي انتقال روح از بدني به بدن ديگر پس از مرگ ، آموزه اي است كه مورد توجه بسياري از مكاتب و اديان زنده ي جهان بوده است ؛ اگرچه برخي معتقدند كه خاستگاه آن در بين اديان بودايي و هندي بوده ، ولي ردپاي آن را در همه ي اديان ائم از مسيحيت و يهوديت و حتي در بين فرقه هايي از دين اسلام مي توان ديد. معاد جسماني به معناي عود جسم انساني بعد از مرگ در جهان ديگر براي رسيدگي به اعمال و ثواب و عقاب است ، كه منظور معاد روحاني – جسماني است نه جسماني صرف. اين نوع معاد مورد تأكيد آيات و روايات مي باشد و انكار آن مساوي با كفر وخارج شدن از دايره ي اسلام است ؛ اما در كيفيت معاد جسماني اختلافاتي در بين انديشمندان وجود دارد. دو ديدگاه قابل توجه : 1. معاد جسماني با جسم عنصري كه با استمداد از بحث تناسخ و بررسي رابطه ي تناسخ با معاد جسماني با جسم عنصري مي توان اين نوع معاد را اثبات كرد ؛ اين ديدگاه هماره مورد توجه متكلمين بوده است ولي در عصر حاضر كه عصر شكوفايي علوم انساني – اسلامي مي باشد ، بيشتر مورد كنكاش قرار گرفته است. 2. معاد جسماني با جسم مثالي كه مورد تأكيد ملاصدرا و پيروان مكتب حكمت متعاليه است ، به نظر مي رسد هيچ ارتباطي با تناسخ نداشته باشد ؛ مگر اينكه تناسخ ملكوتي را در نظر بگيريم كه تعبير ديگر آن مي شود تجسم اعمال. صدالبته كه تجسم اعمال از اركان نظريه ي معاد جسماني با جسم مثالي است. واژگان كليدي : تناسخ ، تناسخ ملكي ، تناسخ ملكوتي ، معاد ، معاد جسماني ، عود جسم عنصري ، عود جسم مثالي