پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

بررسي و يافتن معناي دقيق يك واژه در زماني خاص، روش‌هاي مختلف و خاص خود را دارد كه يكي از اين روش‌ها، روش معناشناسي است. در اين روش، معناشناس به دنبال مطالعه و بررسي شرايط توليد معنا و دريافت آن نزد خواننده است. پژوهش حاضر با الهام از اين روش براي دستيابي به مفهوم واژه اطاعت در قرآن و پاسخ به سؤال اصلي «واژه اطاعت در قرآن از نظر معناشناسي چگونه تفسير و معنا مي‌شود؟» سه گام اصلي را مي‌پيمايد: گام اول: معناشناسي واژگاني، گام دوم: ميدان‌هاي معناشناسي و گام سوم: مطالعات متني؛ كه نتيجه بررسي معناشناسي واژگاني اطاعت بر پايه معناي اساسي و با مطالعه جهان بيني و فرهنگ قومي عرب جاهلي در پيش از اسلام اين است كه واژه اطاعت قبل از اسلام نيز كاربرد داشته و معناي اصلي آن فرمانبرداري همراه با خضوع و رغبت است و تطوّرات معنايي نداشته است، در گام دوم با بررسي معاني ريشه «طوع» در آيات قرآن و تشكيل ميدان‌هاي معنايي واژگان مترادف و متضاد، فعّال و منفعل و ملازم، گستردگي ميدان معناشناسي اطاعت در قرآن و چگونگي گستردگي آيات در اين ميدان بيان مي‌شود و در گام سوم با مطالعات متني اطاعت، تعريف اطاعت، واژه‌هاي كليدي و كانوني و جهان بيني اطاعت بر اساس روش معناشناسانه ارائه مي‌گردد. بر اين اساس تعريف اطاعت از ديدگاه معناشناسانه عبارت است از: «اطاعت در قرآن با ايمان به الله، عمل به فرامين و ترك نواهي الهي از روي ميل و رغبت، همراه با نرمي و بر اساس محبّت و تقوا و در سايه نزول وحي و دعوت رسولان و جانشينان او محقق مي‌شود و رشد، رحمت خاصه، هدايت، پاداش نيك و دخول در بهشت را در پي دارد»   كلمات كليدي: اطاعت، قرآن، معناشناسي