پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده تبديل موقوفه به احسن به معناي تبديل موقوفه به موردي است كه تغيير در متعلق وقف به غرض واقف نزديك تر باشد و مصالح موقوف‌عليهم حفظ گردد . متون ديني و سيره اهل بيت عليهم السلام در شرايط خاص تبديل موقوفه به احسن را منوط به شرط واقف ، حفظ نيت او ، مصلحت موقوف عليهم و بهره برداري بيشتر از منافع موقوفه مي دانند . روش پژوهش توصيفي تحليلي و روش گردآوري اطلاعات به صورت كتابخانه‌اي با هدف پاسخ گويي به اقسام و صور تبديل موقوفه به احسن ، حكم آن در ارتباط با شروط واقف و شرايط موقوف‌عليهم بر اساس كتاب‌هاي فقهي گردآوري شده و به عوامل مشروعيت آن با توجه به متون فقهي پاسخ داده است . صور تبديل همچون ابدال استبدال ، تغيير كاربري ، تغيير نوع بهره برداري و ... در مواردي كه غرض واقف برطرف شدن مشكلات موقوف عليهم باشد منعي درتبديل به احسن آن صور وجود ندارد البته بايد اقرب به غرض واقف بوده و حقوق تمام مستحقان در وقف رعايت شود . فروش موقوفه به عنوان يكي از صور تبديل در صورت انفع بودن جايز نيست اما در موردي كه اختلاف شديد موقوف عليهم موجب تلف اموال و نفوس شود بيع موقوفه جايز خواهد بود . در صورتي كه منافع موقوفه كم شود كارشناسان بايد مصالح موقوف‌عليهم را بررسي نمايند و نسبت به فروش موقوفه يا تبديل آن تصميم‌گيري نمايند . در مواردي كه جهت وقف از بين مي‌رود مصرف نمودن منافع در وجوه برّ بهترين و نزديكترين راه به نظر واقف است . در موردي كه موقوفه به دليل اضطرار ، مصالح و مفاسد اجتماعي نيازمند تبديل به احسن باشد حاكم شرع يا ولي فقيه جامع الشرايط اجازه تصرف در چنين موقوفاتي را با رعايت تمام موازين شرعي و مصالح و مفاسد جامعه به نماينده خود كه در سازمان اوقاف و امور خيريه است مي‌دهد . كليد واژگان : ابدال ، استبدال ، تبديل به احسن ، مذاهب اسلامي