پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

شیخ اشراق و مسئله وجود ذهنی(جایگاه وجود ذهنی در معرفت شناسی سهروردی)

 

چکیده
شیخ اشراق از موافقان نظریة وجود ذهنی به شمار م یرود که برای اثبات آن براهینی نیز اقامه
نموده است. سهروردی به تمایز عالم ذهن و عین، و وجود صور معقوله در ذهن اذعان م یکند اما
معتقد است که صورت معقوله نم یتواند ملاک ادراک و تعقل انسان باشد. ادراک حقایق از نظر
سهروردی با شهود مستقیم و ب یواسطة نفس حاصل م یشود که او آن را علم اشراقی م ینامد.
ملاک ادراک از نظر سهروردی علم اشراقی نفس است و صورت معقوله که همراه با علم اشراقی
در ذهن حاصل م یشود و به عقیدة شیخ اشراق وجودی مثالی دارد، تبعی و ثانوی به حساب
م یآید. نفس با علم اشراقی به درک اشیاء نائل م یشود و در این هنگام بر اساس برهان شیخ
اشراق صورت شیء در ذهن وجود پیدا م یکند. بنابراین اعتقاد سهروردی به وجود ذهنی با علم
اشراقی ناسازگار نبوده و قابل جمع است

 

یادداشت
برگزاری جشنوار ههای علمی و پژوهشی ه مچون جشنوار هی علامه حلی با ارزیابی دقیق و
موشکافانه، چند دستاورد ارزشمند دارد: 1- با ایجاد فضایی برای عرض هي و ارائه پژوه شهای
حوزوی، انگیزه خوبی در طلاب و پژوهشگران ایجاد م یکند تا آموزش حوزوی را با رویکرد
جدی پژوهشی دنبال کنند.؛ 2- مدیران آموزش و پژوهش حوز ههای علمیه را ترغیب م یکند تا
با برنام هریزی، طلاب را برای ارائ هی کارهای پژوهشی و بالابردن سطح علمی آ نها آماده نمایند؛
تحقیقات حوزوی را به سمت کیفی شدن و عمق یافتن و رویکردهای کاربردی پیش م یبرد.
پژوه شهای حوزوی یا تحقیقات دانشگاهی در موضوعات الهیات و معارف اسلامی، معمولاً با
مشکلات عمومی پژوه شهای علوم انسانی روبروست. دشواری امر نظری هپردازی در علوم انسانی،
مواز یکاری را در پی دارد که گریختن از این آفت، کار محقق را سخت م یکند