پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اولین کرسی علمی ترویجی رویداد پژوهشی-فرهنگی "افق مقاومت" با محوریت: زن، خانواده، جنگ ۱۲ روزه با عنوان: جواز یا منع استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی از دیدگاه قرآن و حقوق بین‌الملل در روز پنجشنبه، ۱ آبان ۱۴۰۴ ، ساعت ۹:۰۰ صبح به‌صورت مجازی با حضور جناب آقای دکتر حمیدرضا طوسی (استاد جامعه المصطفی، قم) بعنوان استاد ارائه دهنده و سرکار خانم دکتر فاطمه قنبری(استاد جامعه الزهرا.س قم) بعنوان استاد ناقد برگزار گردید.
جناب آقای دکتر طوسی ابتدا در 10 دقیقه گزارشی از مقاله علمی پژوهشی خود ارائه نمودند و به این نکته اشاره نمودند که: امروزه سلاح‌های کشتار جمعی تهدیدی جدی برای بشریت محسوب می‌شوند و هیچ قانون جامع و الزام‌آور جهانی برای ممنوعیت قطعی استفاده از آن‌ها وجود ندارد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش کلیدی است که: آیا استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی از منظر قرآن کریم و حقوق بین‌الملل جایز است یا ممنوع؟
دکتر طوسی بیان داشتند که قرآن کریم بر اساس قاعده«منع تجاوز» (مانند آیه ۱۹۰ سوره البقره: «وَقاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقاتِلُونَکُمْ وَلا تَعْتَدُوا») هرگونه استفاده از سلاح‌هایی که به‌صورت غیرتمایزگر، جمعی از انسان‌ها اعم از نظامی و غیرنظامی را هدف قرار دهد، را محکوم می‌کند و حقوق بین‌الملل نیز با اتکا به اصولی چون: منع مداخله و استفاده از زور (اصل اول منشور ملل متحد)، تناسب و ضرورت در دفاع مشروع، هرگونه استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی را ناهماهنگ با قواعد عرفی بین‌المللی می‌داند. اما تفاوت بنیادین این دو دیدگاه در این است که در دیدگاه قرآنی، حتی در شرایط دفاع مشروع و تهدید وجودی، استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی جایز نیست، زیرا ذات این سلاح‌ها با اصول اخلاقی جنگ در اسلام (مانند عدالت، تمایز و جلوگیری از تخریب بی‌رویه) ناسازگار است. در مقابل، برخی تفسیرهای حقوق بین‌الملل ممکن است در شرایط «ضرورت مطلق» فضایی برای توجیه غیرمستقیم باز بگذارند، هرچند اصول کلی آن نیز چنین استفاده‌ای را رد می‌کنند.
سرکار خانم دکتر قنبری در بخش نقد، ضمن تقدیر از رویکرد تطبیقی نوآورانه و ضرورت موضوع در عصر کنونی، به موارد زیر اشاره کردندکه : پژوهش از منابع اولیه قرآنی و حقوقی خوبی بهره جسته است، حضور نویسنده در سراسر مقاله به وضوح دیده می شود، تفاوت ماهوی دیدگاه قرآن با برخی تفسیرهای حقوق بین‌الملل بخوبی تبیین شده است.