معاون پژوهش مدرسه علمیه تخصصی الزهراء (س) سطح 3 و 4، از برگزاری این نشست علمی- پژوهشی با حضور استاد ارجمند حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای حسن محمدزاده مدرس حوزه خبر داد. این نشست جهت آشنایی طلاب با اندیشه علامه طباطبایی، ایجاد بستری برای فهم عمیقتر آثار ایشان و تشویق به نقد و بررسی دیدگاهها و طرح پرسشهای تازه در آثار علامه طباطبایی برگزار گردید.
استاد محمدزاده در ابتدای بحث برای روشن شدن مطلب به توضیح مکتب فکری خاص علامه طباطبایی پرداختند و ایشان را با وجود مبانی الصدرایی بودن مقلد ملاصدرا ندانستند چرا که نظرات اختلافی با ملاصدرا دارند و در نظرات خود تابع محض ملاصدرا نیست. از این رو لازم دانستند مکتب فکری و مبانی ایشان در جنبه های مختلف از جمله معرفتی، قرآنی، فلسفی و عرفانی کشف گردد.
در ادامه به صورت مختصر درباره فلسفه اسلامی، فلسفه وجود و ماهیت در غرب، دیدگاه ارسطو، کندی و فارابی در خصوص وجود و ماهیت پرداختند و از شکاف معرفتی در مورد ملاک ماهیت مندی اشیاء سخن گفتند؛ چرا که به صورت مستقل درباره ملاک ماهیت مندی اشیا مطلبی بیان نشده است. در مورد چستی و ملا ک ماهیت مندی اشیا نظرات متفاوتی وجود دارد که با پرداختن به سیر تاریخی و تطوری فلسفه اسلامی به دست می آید که درباره ماهیت تعاریف مختلفی (نزدیک به 20 تعبیر) آورده شده است که نشان از اضطراب و تشویش در تعریف ماهیت است که در نگاه جمعی ماهیت را حدود، تصویر و متن اشیا تعریف نموده اند.
در مورد ماهیت چند دیدگاه وجود دارد:1- ماهیت امر اصیل (شیخ اشراق و میردادماد) 2- ماهیت امر اعتباری عینی و خارجی است 3- ماهیت تصویر اشیاء؛ تصویر کشفی/ جعلی، اعتباری ( ثبوت ذهنی )
از نظر علامه طباطبایی که صاحب الگوی فکری و مکتب است اصاله الوجود متفاوت تر از نظر ملاصدارا است. از نظر علامه طباطبایی ماهیت امری اعتباری است که نتیجه آن این است که فلسفه علامه طباطبایی از واقعیت شروع و در مقابل رئالیسم قرار میگیرد. ایشان معتقدند ماهیت حد وجود نیست بلکه اعتبار حد وجود است.
استاد در ادامه ملاک ماهیت مندی را نیز در 4 سطح تقسیم بندی نمودند :1- امکان ؛وجودی و ماهوی ( ممكن الوجود) 2- موجودیت؛ عینیت 3- امکان شناخت 4- هویت وجودی (وجود دارد ماهیت دارد ؛ ماهیت جدای وجود نیست نتیجه این که واجب الوجود و ممکن ماهیت دارد) و ....
و در نهایت برای علامه طباطبایی دو مبنا بیان کردند؛ 1- نگاه به اصالت الوجود؛ عالم واقعیت 2-زیر ساخت ادراک اعتباری؛ گستره مصادیق ادعایی، تنزیلی و اعتباری که متقدم به حقیقت است. لذا چیستی ماهیت از نظر علامه طباطبایی متفاوت تر از لسان حکمای پیش از اوست. در مورد آثار فلسفی و عرفانی این عقیده نیز بیان کردند که علامه طباطبایی با تسری قلمرو ماهیت مندی به واجب الوجود خدای متعال را قابل شناخت کامل ندانسته اما نه اینکه اصلا قابل شناخت نباشد، بیان کردند که معناداری و کمال انسان در اتصال به اله و سلب استقلال از خود در فعل، صفات و ذات است.
